Сөз маржаны

ҲЕШТЕН КЕШ ЖАҚСЫ

Жумыстың қыйынлығынан ба, я болмаса бар минезим солма әйтеўир қабағым бир ашылмайтуғын болған әке-шешем барын аўызыма салып отырады. Сонда да әкем қақырынып қалса, алдымдағы тамақты ысырыпқойып, турып кететин едим. Анам сол гезде, "қарағым-ай," дейди де, төгилген тамақты үнсиз жыйнап алатын еди. Анам да, әкем де, қартайған... Жүрис турыслары қыйналған гезде, қариялар үйине тапсырсам ба деп те ойлап жүрдим. Себеби қатты шаршап келгенимде өзим менен өзим болып, дем алғым келеди. Үйге бир кирип, бир шығып, тынышсызланатуғын болдым. Ҳәзир сол қылықларым ушын қатты өкинемен және уяламан. Жақсы жумысқа орналасып, соңғы үлгидеги машын да алдым. Сол машыныма әке-шешемди миндиргим келмей, оларды барар жерлерине автобус пенен жүргизип қойдым. Туўған туўысқанларым менен сыйыспай, оңыспай, ата анамды да солар менен араластырмай қойдым. Анама да, әкеме де, даўыс көтерип сөйлеў күнделикли жағдайға айланды. Усының барлығын ишине жутып, уўайымын маған көрсетпей жүриў аңсат дейсиз бе?..
Бир куни әдеттегидей жумысыма кеттим. Аяқ астынан анамның жүреги устап, қулап қалыпты. Әкем тез қоңсыларға хабар берип, тез жәрдем менен емлеўханаға әкелипти. Телефоныма белгисиз нөмерден қоңыраў еткен адам анамның ауыр аҳўалда реанимация бөлиминде жатқанын айтқан гезде денем дирилдеп кетти. Ҳаплығым емлеўханаға қалай жеткенимди билмеймен. Анам кароватта жатыр екен, көзи жумыўлы. Қасына жетип жығылып, өкирип жыладым. "Таслап кетпе-ши, Мама-аў! Кетпеши! Мени кеширши, кеширши мени! Хәзир ақ баўырларыма званок етип татыўласаман, барлық жағдайыңды ислеймен. Тек көзиңди ашшы!" деп көз жасымды төге бердим. Анамның бармағы зорға қыймыллады. Врач бул Анамның өмириндеги соңғы минутлары екенин айтып, соңғы сөзлериңди айтып қал, деп губирленди.
- Мама мени кеширсең қолымды қысшы! - дедим жаным шығып. Бул сөзлерди не ушын айтқанымды билмеймен. Бәлким, өзиме кишкене жеңил болсын деп ойлаған шығарман. Анам қыйнала қыймыллап, бармағы менен қолымды бир рет қысты. Расы менен мен бейбақты, мен сорлыны кеширесиз бе, мама?! - дегенимде бирнеше секундтан соң, анам бармағын тағы қыймыллатты. Бул жолы анамның мени еситип атқанына жуўап қайтарғанына исендим. Соннан кейин азмаздан кейин Анам мәңгилик сапарына атланып кетти.
Зер - зебил болып жылап, Анамның бетин, бармақларын сүйе бердим. Бурын анам тири гезинде бетимнен сүймекши болып умытылғанда әжимлери бетиме тийгенде жеркенетин едим. Исенесизлер ме, анам кораватта жатқанда, сондай жағымлы болып кетти. Әжими де сондай сүйкимли болып кетти. Мен ақымақты бир сәтте өзгертип, тәубеге келтирген қандай қудирет екенин билмеймен. Бир билерим, анама өмир бойы ислеген ислерим ушын өкинип өтемен... Әкем де, анамның қайтыс болды, деген хабарды еситкен бойы жүреги услап, қулап қалды. Содан ол да емлеўханаға түсти. Оның жағдайын билиў ушын болницаға күнине үш рет барып турдым. Телефон менен де саат сайын сөйлесип, жағдайының жақсарып кетиўи ушын барынша ҳәрекет еттим. Әкемнен де кеширим сорап, оған деген қарым-қатнасымды дүзедим. Оғанда шүкир етемен. Анама ислей алмаған жақсылығымды әкеме ислеп атырман. Әкеме мийримимди төгип, күн сайын кеширим сорап, барынша жағдайын ислеп отырман. Қаншама жылдан бери қатнаспай кеткен туўған туўысқанлар менен жарасып, ҳәзир шүкир барлығы орны орнына түсти. Тек бир ғана өкинишим - сол Анамның көзи тирисинде баҳалай алмадым...

Р/S:
Оқып қатты тәсирлендим, расымен кеш болмай турып өкинип қалмаў ушын Ата-Анамыздың қәдирине жетейик!

Қағазға түсирген:
Қыдырбаев Бахтияр

https://t.me/Soz_marjani

КҮЛЕ БЕРЕЙИК ПЕ?

Актёр Зинел Пиязов кем сөзли, салдаманлы киси. Артислер аннан-мыннан гәп қозғап ўақ-шақ болып атырса да, ол тек керек жеринде күледи де қояды. Лекин, ол да арасында анекдот айтқысы келеди, бирақ бурыннан бул мәселеде гәпке тақыўа болмаған соң тыңлап отырғанлар гәптиң қайерде басланып, қайерде тамам болғанын билмей қалады екен.
Бир күни отырыспада Зийнел аға анекдот баслапты. Ҳәмме жым-жырт. Қашан күлкили жерине келеди екен деп аўзына үңилип отырса, гәп тамам болып қалыпты.
— Зийнел аға, айтып болдыңыз ба, күле береийк пе?- депти сонда Әлимбай Сейтеков.
Ҳәмме отырғанлар дуў күлипти. Әлбетте, анекдотқа емес.

Муратбай Нызанов

https://t.me/Soz_marjani

СЫЙЛАСЫҚ ҚАЙДА?

Жақында Ақсүнгүл апаның баласы үйленди. Келиншек Нөкисте оқып атырған екен. "Сырға салыў шәрт емес," деп, өзи қәлеўи менен келген. Қызды қуўып келген қуўғыншылар шай ишип, еки аўқатын жеп, жеңге көйлеклерин алып қайтты. Кетеринде "еки күннен кейин "чай питьё"ға келип, қызымыздың кийимлерин әкелемиз," деп айтып кетти.
Жасы үлкенлер барып, қыздың үйинен "арқаламай"ын арқалап келгеннен кейин, Ақсүнгүл апаның үйи "чай питьё"ға таярлана баслады. Он шақлы кило шыққандай қой сатып алып, бас-сыйрағынан холодец иследи, өкпе-баўыры менен ишек-қарнынан салат иследи. Гөшиниң шетинен алып, сомса-беляши писирди. Қулласы, жаңа жылдың утыры болғаннан кейин дастурханды байрамға ылайық жаяйық деп, ҳәммесин қолдан таярлап, тек тортқа буйыртпа берди.
Түске таман дастурхан тайын болды. Қасық-вилка, фужер-стакан, салфеткалар да дастурханнан өз орнын тапты. Белгиленген ўақыт бойынша, саат түски 2 ден өте қонақлар төрт жеңил машина болып келди. Бир талай үлкен чемоданлары бар.
Ақсүнгүл апа туўысқанлары, қызлары, қоңсылары болып қонақларды сазлы музыка менен кеўилли күтип алды. Келгенлердиң ҳәммеси "Мени көрдиң бе?" деп турған сулыў нашарлар екен. Қонақ бөлмеге баслап келген Ақсүнгүл апа аманласып болғаннан кейин отыра бериўлерине рухсат етти. Қызлар сырт кийимлерин шешер шешпестен "вайфай бар ма, паролин айтып жибериң," деп сыртқа өрип шықты. Ақсүнгүл апаның кишкентай қызы Гүлдана бир-еки телефонға пароль терип әкеп берди. Басқалар солардан сканер етип алып, ҳәммеси телефонға қарай баслады.
Қолға суў алынып болған соң шай келди.

ҚАЗАНҒА ТЕЗЕК САЛЫЎ ҲАҚҚЫНДА ҲИКАЯ

Тоқсаныншы жыллардың басында, Мойнақ районының Шағырлық аўылына тойға баратын болдық. Әкемниң бала үстинде қайтыс болған алдынңы әйелиниң иниси баласын үйлендирип той бережағын айтып, өзи арнайы келип айтты. Үзилип қалған араны жалғамақ нийети бар екенлигин атап айтты.
Ақылласа келип, тойға әке-шешем, ағам-жеңгем, және мен баратын болдық. Жолға шығар гезде кишкентайы аўырып қалған жеңгем бара алмай қалды да, төртеўимиз жолға шықтық.
Бизлерди хандай көтерип, ҳүрмет пенен күтип алды. Әсиресе, әке-шешеме, деген ҳүрметлери шексиз болды. Күндизги бет-ашардан кейин оларды бөлек үйге алып кетти. Арнайы қонақ асы таярлапты. Ағам екеўмизди басқа үйге жиберди. Усы кезде қызық болды. Бизди күтиўге қойған жигит шала кәйип екен. Бир нәрселер айтып отырып шығып кетип, содан қайтып оралмады. Шай қуйып отырған келиншек те аяқ астынан жоқ болып кетти. Ағам екеўмиз ғана қалдық. Кешки тойға дейин еле бираз ўақыт бар. Далада қалғандай болған ағам қатты намысланды. Әри-бери күтип едик, ҳешким келетуғын түри жоқ. Соннан сыртқа шықтық. Той болып атырған үй жақ баса-бас. Қазан қайнап тур. Бизлер қоңсы үйдемиз.
- Баўыржан, сен ана қораға кирип, бир қысым тезек алып кел, - деди ағам.
- Тезек? Не ушын?
- Ана қайнап атырған қазанның үстине салып жиберемиз.
- Қой, қазанға тезек салғаны неси? - Шоршып кеттим.
- Салғанда... Енди салмаймыз ғой тек... Мақул, - деди мениң дым түсинбей турғанымды көрип. - Ендеше, сол жерге бар да, "қазанға тезек саламыз," деп айт. Пилдей КазГУ диң студентине барып - барып "қазаныңа тезек саламан," деп айтыў қолайсыз ғой.
"Бармайман," деўге ағамның түрин көрип тағы батына алмадым.
- Яқшы, - деп қазан-ошақ бетке бардым. Қазанның қасында келиншеклер топ болып тур. Хызметте жүрген жигитлер де баршылық. Жыллы шырай менен қараған келиншекке қазанға тезек салатыным туўралы мыңғырладым. Ол алды менен мениң ким екенимди сорап алды. Сосын:
- Бригад қайнаға-аў, мына жийенлерге кеўил бөлинбей қалыпты ғой, - деди күлимсиреп. - "Қазанға тезек саламан," дейди мына қәйним.
- Бул ким? Ҳәй, инишек, кимниң баласысаң?
- Бабажанның.
- Ўайбу, жийен екенсең ғой. Ҳәс... масқара болайын деп қалыппызғо. Ой әкеңниң... Пәленше қайда? "Жиенлерге қара," деп едим ғой...
Аяқ астынан бәри бүлинди де қалды... Жасы үлкенлердиң бир затлар есине түсип кеңк-кеңк күлип атыр. Бийи келип маңлайымнан сүйди.
Сол екен, бәри бизиң асты - үстимизге түсип атыр. Ең керекли қонақ болып шыға келдик. Той ийеси де жуўырып келип, кеширим сорады.
Сөйтсек, бизди күтиўге тапсырған киси мас болып уйықлап қалыпты. Шай қуйып отырған келиншек те өз жөнине кеткен. "Келиншектиң жүгин қарайман," деп тайып турған. Сәлден соң қызып алған ағам дайыларын бираз шаршатты. Тезек салыў туўралы әңгиме тез тарап кетти. Биреў әкеме барып айтқан, ол киси қолын бир силтеп.
- Дайыларының аўылына келип атыр ғой, билгенлерин ислесин! - депти. Кейин анықласам бул сөзлер нәзер аўдарылмай қалғанда жийенлер қолланатуғын тактика екен ғой. Әлбетте, еси аўысып кеткен биреў болмаса, қазанға тезек салмайтуғыны анық. Бирақ қолына тезек услап барып, қорқытатынлар болған бурынлары. Биз сол дәстурди, жаңалаппыз.
Енди шерек әсирден соң қазанға тезек саламан деп шошаңлайтуғын жийен де, оны түсинип қоллайтын дайы да, қалмайтуғын шығар. Ҳәтте, жабайылық десе де таң қалмайман.
Меники - тек сондай салттың болғанын хатқа тусириў ғана.

Бауыржан Бабажан улы.

https://t.me/Soz_marjani