Создай свой платный канал

Сделай вход на свой Telegram канал платным

ШАГ студента

Канал о твоей студенческой жизни от @stepbyshag

Есть интересный контент?

Я расскажу как на нём заработать

Статистика Избранное

Қатал редактор

Гео и язык канала: Казахстан, Казахский

Категория: Блоги

Медиа сыны: сөз, тіркес, сөйлем, мәтін. Арна журналистерге арналған

Связанные каналы | Похожие каналы

Гео и язык канала

Казахстан, Казахский

Категория

Блоги

Статистика

Избранное

Фильтр публикаций

Скрывать удаленные

Скрывать репосты

Қатал редактор

7 Aug, 14:00

"Айбек Оралбай мен оның егізі Нұрбек Оралбай..." (с)

Нұрбек — Айбектің егізі емес. Айбек те — Нұрбектің егізі емес. Екеуі бірге — егіз. Ал бір-біріне сыңар болады. Бірі — бірінің сыңары.

Жұп деген де — сол. Кеше бір әріптестер екі ескекшіні "екі жұп" деп жатты. Екі спортшы — бір жұп. Біреуі — екіншісінің жұбы емес, жұптасы, серігі.

4k 1 14 8 86

Қатал редактор

16 Jul, 15:20

Төлеу сөзіңіз сұраққа жауап бере ала ма?

Мәтінде төл сөзді қалай төлеу сөзге айналдырып жүргеніңізге бір сәт мән беріңізші.

Джо Байден Украинаға әуе шабуылынан қорғану жүйесі берілетінін мәлімдеді;
Байден қазіргі қиындықтарға төтеп беруге дайын екенін айтты;
АҚШ президенті НАТО-ның бұрынғыдан да күшейгенін айтты.

Фактчек: сұрақ қойып көрейік. Байден не деп айтты? (нені мәлімдеді емес, не деп мәлімдеді?) Сонда барып дұрыс төлеу сөз шығады: Байден Украинаға әуе шабуылынан қорғану жүйесі беріледі деп мәлімдеді.

Қазақ тіліндегі төлеу сөз формасы жаңалық жасауға әбден қолайлы – біреудікін қаз-қалпында барын бар дейді, жоғын жоқ: Байден қазіргі қиындықтарға төтеп беруге дайынбыз деді, Байден НАТО бұрынғыдан да күшейді деді. Бірақ оны "бірдеңе берілетінін, берілетіндігін, берілетіндерін, берілетіндіктерін (құдай сақтасын), екендігін, екендіктерін" айтты деп бүлдіре береміз. Оның үстіне, біреу жаңа ғана айтқан нәрсе болса да, "айтады" деп қоямыз ғой. "Айтады" болса, жаңалық емес. "Дейді" – жаңалық емес, "деді" – жаңалық.

"Не деді, не деп айтты?" дегенге жауабының грамматикасы сай бола алмай тұрса, ол – дұрыс төлеу сөз емес.

Төлеу сөз дегеннің өзі – біреудің сөзін (яғни ақпаратты) өзгертіп жеткізу. Дұрыс емес шаблон конструкция қолданып я "и біз баяғыдан солай жазамыз, құрысыншы" деп, о байғұсты одан сайын 🐕 қылмау керек.

6.6k 1 21 4 30

Қатал редактор

27 Jan, 17:26

Журналистиканың халықаралық стандарттарына сай жұмыс істейтін Азаттық радиосы Қазақстанның "қауіпсіздігіне нұқсан келтіруі" мүмкін емес. Керісінше, қауіпсіздігін нығайта түспесе. Бұл — сылтау. Елді бұзса, 70 жыл бойы бұзбай, не қарап жүр. Қазақстанда Азаттық журналистері аккредиттелсін!

1.8k 0 0 1 65

Қатал редактор

22 Dec 2023, 17:20

Пікіріңіз керек. Редакцияңыздың мәтін жазу стандартын қалай жасап жүрсіз?

Опрос

Емле — заң, одан мүлде ауытқымаймыз
Емлені негіз қыла отырып, редакцияның саясатына бейімдеп, сәл өзгертіп аламыз ("митинг" — "митиң")
Емленің өзіміз қисынсыз деп тапқан тұстарынан бас тарта береміз
Емлеге мүлде сүйенбей, өзіміз дұрыс көретін ереже жасап аламыз
Қандай да бір стандартымыз жоқ, білгенімізше жазып жүрміз

205 голосов

2.3k 0 0 9

Қатал редактор

23 Oct 2023, 16:31

"Қазақстандық қаза тапты", "қазақстандық бүйтті", "қазақстандық сүйтті" деген кезде "қазақстандық" деген сөз сын есім екенін білесіз бе? Неге қазақ сөйлемінің бастауышы сын есімнен бола беруі керек?

Орысша ақпаратта "казахстанка", "казахстанец" болғаны себепті қазақшасы да солай болуы керек пе?

Қазақша ақпаратты орыс тілінің ықпалынсыз жазуға болмай ма?

2.2k 0 6 15 39

Қатал редактор

8 Oct 2023, 11:52

10 жылдан бері айтып келе жатыр ғой, тыңдасаңдарш)

2.2k 0 0 12 27

Қатал редактор

4 Oct 2023, 18:17

Мейірімнің керемет репортажы. Оны қақпайлап жатқан Қаншайым деген журналист-ау деймін

Кемел Тоқаев аудиториясы. Әкесін мақтап, баласына жағыну ма?

Қазақстанда биыл президенттің әкесі, жазушы Кемел Тоқаевтың 100 жылдық мерейтойына билік айрықша назар аударды. Туған жерінде ас берілді, халықаралық деңгейде конференция ұйымдастырылды. Ал бүгін, 4 қазанда әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде Тоқаев атында аудитория ашылды. Бізге жазылы...

3.5k 2 7 15

Қатал редактор

27 Sep 2023, 18:03

ҚазТАГ лентасынан "Специалисты о фонтане из теплосетей в Экибастузе: Будет еще хуже" деген тақырыпты көрдім. Ішінде жағдайға түсінік берген маман жоқ, Матаев бар. ҚазТАГ бұрын жаңалықты бұлай жасамайтын. Тапсырма берілген соң, журналистер жоқтан бар жасап, солай жазуға мәжбүр болғаны көрініп тұрады. Жақында Матаевтың бір экологпен сұхбаты жарияланған күні лента соның үзінділерінен жасалған "жаңалыққа" толып кетті. Президенттің жолдауынан жасалатын "жаңалықтар" сияқты. Жалпы, Матаевтың аты-жөні лентадан жиі көрінеді:

Бизнесмен Кайрат Боранбаев может выйти на свободу уже сейчас, считает журналист Асет Матаев;

Председатель правления АО "Казахтелеком" Куанышбек Есекеев и министр цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Багдат Мусин должны подать в отставку, считает журналист Асет Матаев;

Возросшее влияние "старого Казахстана" является угрозой для государственности, считает журналист Асет Матаев;

Срок продленных полномочий Даниала Ахметова на посту акима Восточно-Казахстанской области истекает лишь через три дня – об этом сообщает журналист Асет Матаев.

ҚазТАГ өкілі (басшысы) ретінде өз пікірі араласса, оның қай жері объектив ақпарат? Біртүрлі, біртүрлі. Қалай ойлайсыз?

1.7k 0 2 5 9

Қатал редактор

26 Sep 2023, 18:48

"Жылы және дымқыл жертөле";
"Құрғақ және лас ауа";
"Суы таза және тұщы".

Мынаның бәріне "жәнеден" гөрі "әрі" (немесе "да, де/та, те") деген келеді.

1.3k 0 1 20

Қатал редактор

25 Sep 2023, 19:38

"Бұл мектепте қазір 1800 оқушы білім алады".

"Қазір" болса – "білім алып жатыр".

"Бұл ел қазір дүниежүзіне бәлен өнім жеткізеді" – "жеткізіп беріп отыр"/"жеткізіп отыр".

"Бүгінде өнеркәсіп елдегі қоршаған орта жағдайын одан әрі ушықтырады" – "ушықтырып отыр".

1.4k 0 3 26

Қатал редактор

11 Sep 2023, 20:05

Мен/бен/пен, және, әрі

Ол шкафтан шүберек пен/және/әрі қышқылды алды;

Ол шкафтан шүберекті және қышқылды алды;

Бөлменің іші қараңғы және/әрі салқын;

Астана мен Алматыда, Астанада және Алматыда.

1.9k 0 4 2 26

Қатал редактор

11 Sep 2023, 15:05

"Традиционный", "нетрадиционный".

Медиадағы контексте ол көбіне "әдепкі", "әдеттегі", "қалыптасып кеткен", "көпшілік ұстанатын", "қоғам қолай көретін", "көп жылдан бері келе жатқан", "бұрыннан келе жатқан үлгідегі", "жұрт дәстүр деп есептейтін", "дәстүр болып кеткен", "дәстүрге сай" немесе, керісінше, "дәстүрден тыс" және тағы сол сияқты мағыналарда тұрған тіркес болуы мүмкін.

Яғни "дәстүрі бар" нәрсе дегеннен гөрі сол нәрсенің "өзі дәстүр болып кеткен" деген мағынада.

Бірақ бізде анау-мынауы талданбай, штамп болып жүре береді: "дәстүрлі ориентация", "дәстүрлі ағым", "дәстүрлі медиа".

"Өмірлінің" қасында "дәстүрлі" айналайын дейсіз ғо.

1.7k 0 3 6 12

Қатал редактор

11 Aug 2023, 15:21

Қазақ тілінде амал пысықтауыш үшін көсемше керек, көсемше!
От жағып жылындым. От жағу арқылы емес.
Керек болса, көмекші етістігін қосыңыз: от жағып жіберіп.
АРҚЫЛЫсыз ештеңе істемейтін болыпты бұ күннің адамдары.

Сәлем, қалайсыздар деппа.

1.7k 0 2 7 55

Қатал редактор

16 May 2023, 06:14

Мынау – өте-мөте маңызды ереже. Айта-айта Алтайды, Назгүл екеуіміз қартайдық) Дұрысы: "АймауытовТЫҢ сөзі ме?" Ілік қосымшасы изафетте ғана түсіп қалады.

Калькасыз қазақ тілі. Назгүл Қожабек

Ілік септік міндетті түрде қойылуға тиіс!

2.3k 0 4 25 14

Қатал редактор

8 May 2023, 20:28

"Нәтижеде" деген не? "В результате" ма? (кәдімгідей бесит, алтыит, жетіит)

2.2k 0 1 3 13

Қатал редактор

2 May 2023, 06:48

2.3k 0 1 8 5

Қатал редактор

1 May 2023, 17:48

Қай нұсқада, керісінше, ілік артық?

Опрос

Балам үйге екі адамның келгенін айтты
Машинасының әлі сатылмағанын білдім
Бұл сөзді өзгелердің де айтқанын қалаймын
Үш мысалда да артық
Үш мысалда да артық емес

325 голосов

2.1k 0 3 2 2

Қатал редактор

1 May 2023, 17:29

Қай нұсқаға ілік қосымшасы жетпей тұр?

Опрос

Облыс шығысында
Басылым жазуынша
Екеуіне де керек
Екеуіне де керек емес

323 голосов

1.5k 0 2 5 4

Қатал редактор

1 May 2023, 17:02

Осы жұрттың деймін-дағы, жіктей алмаса, ескерткенді жаттай алмаса, "тиісте" несі бар екен? Несі бар екен, құдай-ау, "айтуы тиісті" "айтуы керек" дей салса, болмай ма?!)

1.4k 0 1 3 13

Қатал редактор

15 Apr 2023, 10:47

"Қазалыдағы оқиға "оқушылар төбелесі" деп тараса, Өскемендегі оқушылар қыздар екенін баса айту "сорақылық" деңгейін күшейтетін болса керек. Дағдылы сексизмге, әлде сексизмнің дағдысына таза визуал түрде де көз жеткізе аласыз. Ер балалар төбелессе – оқушылар, ал қыздар төбелессе – қыздар. Видеоларға келсек, олар қаз-қалпында, оқушылардың айқын кейпімен жарияланды".

Керемет шолу, күшті жұмыс: жаңалық нарығының проблемасы, этика, цинизм туралы айтылады. Наразылық кезінде осыларды көбірек таратуға мүдделілер болған шығар деген конспирологияға да кетіп қалдым.

Балалар көп жылаған апта | Жаңа репортер

Кейбір интернет-басылымдар оқырманды алдын ала тасжүрек немесе безбүйрек деп алады. Сондықтан, естіртетін дүниені тас төбеңнен қойып қалады. Қолданушыларды көбейту жолындағы жарыста бәрі де әжетке жарайды. Әсіресе, оқиға орнынан қаны сорғалаған таспа болса, тіптен жақсы. Оны «31 арна» сияқты блюрлеу...

1.6k 0 2 15

Показано 20 последних публикаций.

1 289

подписчиков

Статистика канала