Оразаның бір күндік жоспары
Таң намазына дейін;
1- Таһаджүд намазына тұру; Түннің жартысынан бастап, сәре уақытының аяқталуына дейінгі уақытта тұрып оқылған намазды «тәһажжүд намазы» дейді. Тәһаджүд намазы екі рәкаттан сегіз рәкатқа дейін. Алла Тағала бұл намаз жайында:
أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ ۗ
Түн ішінде Аллаға бас иіп, сәждеге жығылып һәм тікесінен тік тұрып құлшылық еткен, ақыреттен қорқатын және Раббысының шексіз рақымынан үміт ететін (мүмін) адамдар бола ма?![13] деген.
2- Cәресіге ояну; Себебі Пайғамбарымыз ﷺ бір хадисінде:
تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِي السُّحُورِ بَرَكَةٌ
«Сәресіге тұрыңдар сәресіде үлкен береке бар»[14], деген. Тым болмаса бір жұтым су ішудің өзі сәресін орындаған болып есептеледі.
3- Азан айтылғанға дейін истиғфар айту; Алла Тағала Құран Кәрімде:
وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ
Сәресі уақытында Алладан кешірім тілейтін,[15] деп, таң намазына тұрып, құлшылық жасайтын адамдарды дәріптеген.
Таң намазы кіргеннен кейін;
1- Таң намазының екі бас сүннетін орындау; Пайғамбарымыз ﷺ өзінің мүбәрак хадисінде:
( رَكَعَتَا الْفَجْرِ خَيْرٌ مِنْ الدُّنِيا وَمَا فِيها )
«Таң намазының екі бас сүннеті бұл дүниедегі барлық нәрседен абзал»[16] деген.
2- Таң намазының парызы оқылғанша зікірмен айналысу; Пайғамбарымыз ﷺ мүбарак хадисінде:
( الدُّعاءُ لَا يُرَدُّ بَيْنَ اْلأَذَانِ وَالْإِقَامَةِ )
«Азан мен қаматтың арасында жасалған дұға қайтарылмайды»[17], деген.
3- Таң намазын жамағатпен оқу; Рамазан айында абзал болған амалдардың қатарында жамағат намазы соның ішінде таң намазының парызын жамағатпен оқу. Пайғамбарымыз ﷺ хадисінде:
مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ فِي جَمَاعَةٍ ثُمَّ قَعَدَ يَذْكُرُ اللَّهَ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ ، ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ ، كَانَتْ لَهُ كَأَجْرِ حَجَّةٍ ، وَعُمْرَةٍ ، تَامَّةٍ ، تَامَّةٍ ، تَامَّةٍ
«Кімде-кім таң намазын жамағатпен оқып, күн шыққанға дейін Алланы зікір етіп отырса, одан кейін екі ракағат намаз оқыса толық қажылық, умра жасағандай сауап алады»[18], деген.
Таң намазынан кейін;
Аллаға тәуекел етіп, Алланың нәсіп еткен ризығын талап ету әрбір мұсылманның парызы. Рамазан айы еріншектердің айы емес. Адам оразасын себеп қылып, оқуына, жұмысына салғырт қарауға болмайды. Керісінше дұғалар қабыл болып, береке есіктері ашылған айда ризық талап етуде көбірек ыжтаһадтылық танытуы қажет. Пайғамбарымыз ﷺ:
مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ وَإِنَّ نَبِيَّ اللَّهِ دَاوُدَعَلَيْهِ السَّلَام كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ
«Ешбір адам өз қол еңбегімен тапқан тағамынан тәуір тамақ жемеген. Расында, Алланың пайғамбары Дәуіт (Алланың оған сәлемі болсын) те қол еңбегімен тамақ тауып жеген»[19].
Садақа беру;
Жарты құрманың құнындай болсын садақа беру, мұсылман бауырыңның қажетіне жарау, тіпті жолда жатқан кедергіні алып тастау бұның барлығы садақа бергендей сауапқа кенелтеді.
وَعَنْ عدي بن حاتم رَضِىَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ للّهِ صَلَّي اللّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ اِتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةِ.
Ади ибн Хатимнен (р.а.) риуаят бойынша Пайғамбарымыз ﷺ: «Жарты құрма болса да беріп оттан сақтаныңдар»[20], - деді.
Құран қатым жасау;
Алланың сүйікті елшісі ﷺ:
"مَنْ قَرَأَ حَرْفاً مِنْ كِتَابِ اللهِ فَلَهُ حَسَنَةٌ، وَالْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا، لاَ أَقُولُ ألـم حَرْفٌ، وَلَكِنْ أَلِفٌ حَرْفٌ، وَلاَمٌ حَرْفٌ، وَمِيمٌ حَرْفٌ"
«Кiм Алла Тағала Кiтабының бiр әрпiн оқыса, оған одан бiр жақсылық бар әрi жақсылық он есе арта түседi. «Әлиф-ләм-мим»-дi бiр әрiп демеймін. Бәлкiм,«әлиф»бiр әрiп, «ләм» бiр әрiп, «мим» бiр әрiп»[21],-деген. Ораза кезінде Құранды хатым ету мәселесіне келер болсақ, Расулулла ﷺ:
"الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ لِلْعَبْدِ يَقُولُ الصِّيَامُ رَبِّ إِنِّي مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّرَابَ فِى النَّهَارِ فَشَفِّعْنِي فِيهِ وَيَقُولُ الْقُرْآنُ رَبِّ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ فَشَفِّعْنِي فٍيهٍ فًيُشَفَّعَانِ"
«Ораза мен Құран Қиямет күні пендеге шапағат етеді. Ораза: «Я, Раббым! Мен оны күндіз ішіп-жеуде
Таң намазына дейін;
1- Таһаджүд намазына тұру; Түннің жартысынан бастап, сәре уақытының аяқталуына дейінгі уақытта тұрып оқылған намазды «тәһажжүд намазы» дейді. Тәһаджүд намазы екі рәкаттан сегіз рәкатқа дейін. Алла Тағала бұл намаз жайында:
أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ ۗ
Түн ішінде Аллаға бас иіп, сәждеге жығылып һәм тікесінен тік тұрып құлшылық еткен, ақыреттен қорқатын және Раббысының шексіз рақымынан үміт ететін (мүмін) адамдар бола ма?![13] деген.
2- Cәресіге ояну; Себебі Пайғамбарымыз ﷺ бір хадисінде:
تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِي السُّحُورِ بَرَكَةٌ
«Сәресіге тұрыңдар сәресіде үлкен береке бар»[14], деген. Тым болмаса бір жұтым су ішудің өзі сәресін орындаған болып есептеледі.
3- Азан айтылғанға дейін истиғфар айту; Алла Тағала Құран Кәрімде:
وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ
Сәресі уақытында Алладан кешірім тілейтін,[15] деп, таң намазына тұрып, құлшылық жасайтын адамдарды дәріптеген.
Таң намазы кіргеннен кейін;
1- Таң намазының екі бас сүннетін орындау; Пайғамбарымыз ﷺ өзінің мүбәрак хадисінде:
( رَكَعَتَا الْفَجْرِ خَيْرٌ مِنْ الدُّنِيا وَمَا فِيها )
«Таң намазының екі бас сүннеті бұл дүниедегі барлық нәрседен абзал»[16] деген.
2- Таң намазының парызы оқылғанша зікірмен айналысу; Пайғамбарымыз ﷺ мүбарак хадисінде:
( الدُّعاءُ لَا يُرَدُّ بَيْنَ اْلأَذَانِ وَالْإِقَامَةِ )
«Азан мен қаматтың арасында жасалған дұға қайтарылмайды»[17], деген.
3- Таң намазын жамағатпен оқу; Рамазан айында абзал болған амалдардың қатарында жамағат намазы соның ішінде таң намазының парызын жамағатпен оқу. Пайғамбарымыз ﷺ хадисінде:
مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ فِي جَمَاعَةٍ ثُمَّ قَعَدَ يَذْكُرُ اللَّهَ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ ، ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ ، كَانَتْ لَهُ كَأَجْرِ حَجَّةٍ ، وَعُمْرَةٍ ، تَامَّةٍ ، تَامَّةٍ ، تَامَّةٍ
«Кімде-кім таң намазын жамағатпен оқып, күн шыққанға дейін Алланы зікір етіп отырса, одан кейін екі ракағат намаз оқыса толық қажылық, умра жасағандай сауап алады»[18], деген.
Таң намазынан кейін;
Аллаға тәуекел етіп, Алланың нәсіп еткен ризығын талап ету әрбір мұсылманның парызы. Рамазан айы еріншектердің айы емес. Адам оразасын себеп қылып, оқуына, жұмысына салғырт қарауға болмайды. Керісінше дұғалар қабыл болып, береке есіктері ашылған айда ризық талап етуде көбірек ыжтаһадтылық танытуы қажет. Пайғамбарымыз ﷺ:
مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ وَإِنَّ نَبِيَّ اللَّهِ دَاوُدَعَلَيْهِ السَّلَام كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ
«Ешбір адам өз қол еңбегімен тапқан тағамынан тәуір тамақ жемеген. Расында, Алланың пайғамбары Дәуіт (Алланың оған сәлемі болсын) те қол еңбегімен тамақ тауып жеген»[19].
Садақа беру;
Жарты құрманың құнындай болсын садақа беру, мұсылман бауырыңның қажетіне жарау, тіпті жолда жатқан кедергіні алып тастау бұның барлығы садақа бергендей сауапқа кенелтеді.
وَعَنْ عدي بن حاتم رَضِىَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ للّهِ صَلَّي اللّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ اِتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةِ.
Ади ибн Хатимнен (р.а.) риуаят бойынша Пайғамбарымыз ﷺ: «Жарты құрма болса да беріп оттан сақтаныңдар»[20], - деді.
Құран қатым жасау;
Алланың сүйікті елшісі ﷺ:
"مَنْ قَرَأَ حَرْفاً مِنْ كِتَابِ اللهِ فَلَهُ حَسَنَةٌ، وَالْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا، لاَ أَقُولُ ألـم حَرْفٌ، وَلَكِنْ أَلِفٌ حَرْفٌ، وَلاَمٌ حَرْفٌ، وَمِيمٌ حَرْفٌ"
«Кiм Алла Тағала Кiтабының бiр әрпiн оқыса, оған одан бiр жақсылық бар әрi жақсылық он есе арта түседi. «Әлиф-ләм-мим»-дi бiр әрiп демеймін. Бәлкiм,«әлиф»бiр әрiп, «ләм» бiр әрiп, «мим» бiр әрiп»[21],-деген. Ораза кезінде Құранды хатым ету мәселесіне келер болсақ, Расулулла ﷺ:
"الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ لِلْعَبْدِ يَقُولُ الصِّيَامُ رَبِّ إِنِّي مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّرَابَ فِى النَّهَارِ فَشَفِّعْنِي فِيهِ وَيَقُولُ الْقُرْآنُ رَبِّ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ فَشَفِّعْنِي فٍيهٍ فًيُشَفَّعَانِ"
«Ораза мен Құран Қиямет күні пендеге шапағат етеді. Ораза: «Я, Раббым! Мен оны күндіз ішіп-жеуде