ПЕРЗЕНТИҢИЗДИ КИТАП ОҚЫЎҒА ҚЫЗЫҚТЫРАТУҒЫН КЕҢЕСЛЕР
Алдынлары оқыў бирден бир кеўил ашар шынығыў еди. Ҳәзир бундай шынығыўлардың түри көбейген болса да, китап оқыў елеге шекем ең пайдалы вариант болып турыпты. Балалар не ушын китап оқыўы керек?
Китап оқыў сөз байлығын асырады.
Оқыў сана сезимди асырады – бала ҳеш қашан көрмеген адамлары ҳәм бармаған жерлери ҳаққында билип алады.
Оқыў социяллық көнликпелерди раўажландырады – бала китап қаҳарманы менен бирге қыйын турмыслық жағдайлардан шығыўды үйренеди.
Иззертлеўлерге көре, ҳәптесине 1-2 рет китап оқыйтуғын 16 жаслы бала, улыўма оқыймайтуғынларға қарағанда жоқары оқыў көрсеткишлерине ийе болады.
Китаплар = ҳақыйқый өмир.Бала ҳеш қашан көрмеген нәрселери ҳаққында оқыўға қызықпайды. Сол себепли китаптағы ҳикаяны ҳақыйқый дүньяға өткериў керек. Мысалы, егер бала космос ҳаққында оқып атырған болса, оны космонавтика музейине алып барың, яки телескоф сатып алың. Жабайы ҳайўанлар ҳаққында болса, ҳайўанат бағына алып барың.
Баланың қызыўшылығын итибарға алың.
Егер балаңыз динозаврлар дәўири, кеме қурылысы ямаса бәйги көликлерине қызықса, сол темадағы китап саўға қылған мақул. Басқа бир вариант – баланы китап дүканына алып барып, өзи қәлеген китапты таңлаўына мүмкиншилик бериң. Ямаса басқа балалардың ата-аналарынан олардың перзентлери қайсы китапларға қызығыўын сораң.
Баланың ҳәр бир гәпин туўрылай бермең.
Бала китапта болып атырған ўақыялар ҳаққында сизге айтып бергенде, оны бәрқулла туўрылай бериў шәрт емес. Егер ол бир нешше рет қаҳарманлар атын ямаса қала атын шатастырса ҳәм бул китапты түсиниўге тәсир етпесе, бундай қәтелерге көз жумыў мүмкин – ең кереги бала китапты қызығып оқығаны. Егер сиз оны ҳикаяның басында алаң қылсаңыз, бала өзин қолайсыз сезинеди, кейинги ретинде айтып бериўди қәлемей қалыўы яки китапты пүткиллей таслап қойыўы мүмкин.
Оқығаны ушын марапатлаң.
Ҳәзирги күнде телевизор ҳәм телефон сыяқлы өзине тартатуғын нәрселер көп болғаны соншелли, китап оқыў үлкен жеңиске айланып қалды. Баланы ҳәр бир оқыған бети ушын мақтаң, китапты таўысқаннан кейин паркке ямаса жақсы көрген кафесине алып барыў менен марапатлаң.
Китап – ең жақсы саўға.
Буны өз тымсалыңызда көрсетиң. Мысалы, китапты «Айдың аяғына шекем 50 бет оқыўың керек, болмаса шоколад жоқ» деген шәрт пенен бермең. Оның орнына оқыўды унамлы тәсирлер менен байланыстырың. Шырайлы сүўретлери болған китап таңлаң, саўға қағазына орап саўға қылың. Сондай-ақ, оқыўдағы ямаса спорттағы утыслары ушын да китап пенен марапатлаң.
Түрли жанрдағы китапларды сатып алың.
Егер бала тарийхый жанрды жақсы көрсе, оған тек сол түрдеги китапларды сатып алыў шәрт емес. Басқа жанрларды да сатып алып бериң – сонда балада таңлаў болады ҳәм бир жанр зеригерли* болып қалмайды.
Оқыўды күнделик әдетке айландырың.
Балаға китаплар оның өмириниң бир бөлеги екенин, бул «жаза» емес екенин түсиндириў керек. Буның ушын оған китап ҳәр қандай сораўға шешим табыўға жәрдем бериўи мүмкин екенин айтың. Егер балада сөйлесиў уқыплылығы пәс болса, адамлар менен аңсат тил табысыў ҳаққында китап сатып алың.
Даўыслап оқың.
Балаларда дүньяға қызығыў ҳәм қыялда жаратыў қәбилети оқыў көнликпесинен алдын оянады. Сол себепли бул итияжларды қандырыў сизге байланыслы. Егер балаға китап оқып берсеңиз, келешекте оқыўға қызығып қалыўы итималы жоқары. Буннан тысқары, иззертлеўлердиң көрсетиўинше, ата-аналары даўыслап оқыйтуғын балалар басқа балаларға қарағанда оқыўды ерте үйренеди.
*зеригиў
– жалығыў, иши писиў. «Қарақалпақ тилиниң түсиндирме сөзлиги» «ҚАРАҚАЛПАҚСТАН» БАСПАСЫ НӨКИС – 1984. IV-том. 248-бет.
Дерек: «MUSLIM.UZ» телеграм каналы.
📱http://t.me/nasiyatuz