Сөз маржаны

Өмир соқпақлары

Өмир соқпақлары бир тегис бола бермейди. Оның ойлы- шуқырлы жерлери де бар. Егер бир тегис болғанда оның қәдир - қымбаты қалмас еди. Өмир сынақ. Онда ҳәр ким өз түсиниги  бойынша жасайды. Ҳәр кимниң дүньяға көз-қарасы ҳәр қыйлы. Базыда атақлы адамлардың турмысына қызығып қараймыз. Оларды ҳәмме таныйды, "қандай бахытлы инсанлар", деп .ойлаймыз.Бирақ тәшўишсиз, әрмансыз адамның өзи болмаса керек. Биреўи орынланса, кейингиси пайда болады. Өмир өзи қуўанышлары, тәшўишлери менен қызықлы емес пе?
Шаңарақ қурасаң, балалар тәшўиши басланады.Оларды мунәсип перзентлер қылып тәрбиялаўға ҳәрекет етесең. Жуўырасаң, жортасаң. Кейин үйли-жайлы қылыў тәшўиши басланады. Солардың қуўанышлы күнлерин көриўге асығасаң. Бир ўақытлары ата-анамыз бизлер ушын да усылай тәшўишке түскен шығар.
  Мине,өмир дегершиги қайта айналып атыр. Базы да ата-ана, туўысқанлардан да хабар алыўға да ўақыт таба алмайсаң. Кейин оларды жоғалтқаннан кейин өкинип жүремиз.
Өмир даўам етеди. Ертеңги күн өткен өмиримизге көз жуўыртып қарағанда өкинбеўге ҳәрекет етемиз. Базы да "қайта жасаўға имкан туўылғанда айрым нәрселердиң қәдирине жеткен болар едим"  деп ойлап қаласаң. Бирақ инсан дүньяға бир мәрте келеди. Қалай жасаў өз қолымызда.Тек өзлигимизди жоғалтпасақ болды.
Жаңа жылдан жаңа үмитлер күтемиз, режелер дүземиз. Илайым, таза жылда ҳәмме ойлаған жақсы нийетлерине жетсин, әрманлары орынлана берсин.

Жумамбетова Қурбангүл

https://t.me/Soz_marjani

#Нәсият

ҚАБУСНАМА

Әй, перзент егер үйленгиң келсе өз абырай-ҳүрметиңди жақсы сақлағыл. Дүнья - мал қанша қәдирли болса да, қатын ҳәм перзенттен аямағыл. Бирақ ҳаялыңды жақсы пәк ҳәм перзентиңди тил алғыш қылып тарбиялап өсириў бул - сениң қолыңдадур...

Қатын алмақшы {үйленбекши} болсаң оның дүньясын сорамағыл. Ҳаялдың тәбияты таза, жүреги таза болса, еркекке дос болар. Уятлы, өзин услай алатуғын, дуньяны жақсы сақлаўшы болыўы лазым.

Айтқан екен: жақсы ҳаял ериниң ҳәм өмириниң рәҳәти болар деп. Дос болмаған, үй-руўзгерди билмейтуғын қатыннан қашқыл. Ер ҳәм ҳаял -- екеўи үй-руўзгерди жақсы билсе, тезден бир - бирине байланады.
Ҳаял ер жеткен, ақыллы болыўы, анасының, үй бийкеси, атасының хожалық баслығы екенин көрген ҳәм билген болыўы лазым.
Егер бундай нәзәлим қызды тапсаң екиленбестен тезде үйлен. Бундай қатынға күншиллик, қызғанышлық қылыўға ҳәрекет қылмағыл.

Кейкауыс

https://t.me/Soz_marjani

ҚАРЫЗЛАНЫП ҚОНАҚ КҮТКЕН ҚОҢСЫЛАР...

Жетписбай ағаның қызына сырға салыпты, деген хабар пүткил аўылға тарқалды.
Той десе қуў бас жумалар -- дегендей, Жетписбай аға менен Жамал апа тойға таярлық көриў менен әўере.
Қызы жоқарғы мағлыўматлы, жумысыда бар еди.
Куда түскенлер басқа қаладан екен.

Соның менен той күни белгиленип, ҳәммениң үйине қонық берилетуғын болды.
Негизи, үрип әдетимиз сондай ғой.
Тойға туўған туўысқаннан баслап, куда жекжат, дос - яран дегендей, сонша адам айтылған, айтыўға да уялар екенсең...
Бундай гезде қонық күтетуғын үйдиң де жағдайы есапқа алыныў керек емес пе?
Буның барине Жетписбай ағаның ҳаялы Жамал жуўапкер.
Не деген менен ҳәйел адам ғой қонақты күтетугын...

Той беретуғын үй, яғный, Жетписбай ағаның үйи қонақ күтетуғын үйлерди де онша көп айтпады,
Олар сол жети-сегиз үйге үсти - үстине қонақ киргизиўди ойластырды.
Жамал апа менен Жетписбай аға сөйтип той баслады.
Қонақ күтетугын ҳәр үйге санап ғана кәмпит печенье, нан - баўырсақ берди де қойды.
Өзи жалғыз қызының тойы болса...
Оннан кала берсе , коллектив, қуда жекжат, алыстан келетуғын абройлы қонақлар бар...
Буның бәри өз өзинен күтилмейди.
- Бул неси? - деп қоңсылары бир -бирине қарасып, өз ара тоңқылдасып та алды.
Себеби қыздың қалың малына елиў миллион әкелип бергенинен хабары бар қоңсылардың
Бар тапқаны қыздың дуньясына кетти дейин десең, қуда тәреп Жетписбай аға менен Жамал апаның аўзынан шыққанын әкелип берди.
"%Келгенше қонақ уялады, қонақ жай қонақ келген соң уялады," дегендей, абройға тырысқан қоңсылар бар тапқанына қосып, қарызланып дастурхан жайды..
Жетписбай аға менен Жамал апаның пәрўайы пансери.
Оларды ҳеш нәрсе ойландырып атырған да жок еди.
Сөйтип урман - пурман жалғыз қыздың тойы өтти. Қыз да өзге жерге узатылып кетти.
Бирақ, көпке шекем адамлар қәйтип қонақ күткенин, қарызланғанын айтысып жүрди.
Арадан бир - еки ай өтер - өтпестен,
Жетписбай аға машинасында кетип баратырып, абайсызда бир жас жигиттиң машинасын урып алды.
Ол жигит те машинаны арендаға алып айдап жүр екен..
Гәптиң тоқ етери,, енди Жетписбай аға сол жигиттиң машинасын ремонтлап бериўге келисти.
Оннан қала берсе, машинаны ремонтдан шығаман дегенше күнлик аренда пулын да төлеп беретуғын болды.
"Тапқаның тойға буйырсын"..
"Тапқаныңды тойда шаш" - деп халык бийкар айтпаған.
Халқың болса наразы,
Кейиннен болар азары, - дегендей, той берген емес, тойдың қонағын күтемен, деп қарызға батқан қоңсылардың ҳалын айтсеш...
Тойды ҳәмме де бере береди. Бирақ, тойды рабайы менен бериў де ҳәммениң қолынан келе бермес екен..
Не де болса қарызланып қонақ күткен қоңсылар аман болсын...

Перихан Аймуратова
30 12 .2024 ж.
Ташкент қаласы.

https://t.me/Soz_marjani

АДАМЛАР НЕ ДЕЙДИ ДЕП ЖАСАМАҢ.......

Дурыс.Адамлар сен жетилисип кетсең, үстиңе тәуир қымбатлау кийим кийсең, Қашан алдың? Қаяқтан алдың? Неше сум ға сатып алдың?- деп сорауды үсти - ұстине дөндиреди.
Қаяқтан тапты екен деп сени көре алмайды.
Егер үстиңе әпиуайы кийим кийип,шықсаң оны да айтады.Тағыншақ тағып шықпасаң, буның бирде бир тағыншағы жоқ па? - екен.деп шығады.Сатып алыуға қурбы- жетпейме екен деп шығады.
Ақыллы адамлар биреудиң кем - кетигин өзи дүзеп жүреди. Ақмақлар биреудиң кем - кетигин жипке дүзип жүреди.Сизге өсек айтқан адам, сиз хаққында да айтады. Өзгенің қәтелигин сынаған адам, өзиникин аңламайды. Жаман тәрепиңди излеген адам хешқашан жақсы тәрепиңди көре алмайды.
Адамның Кеулине қарап, сөйлеу, адамагершиликтиң белгиси. Сөйлей беретуғынлар көп. Сөйлей билетуғынлар аз. Әтирпыңызда сизди қәдирлейтуғын хәм жойтатуғын инсанлар бар екенлигин умытпаң.

Хешқашан сыртыңнан өсек айтпасын,
Кемшилигиң болса жүзиңе айтсын.
Кұлип қарап өсек айтқан оңбасын,
Хәр бир инсан билегенинше жасасын.

Айта берсин адамлар сыртыңнан,
Адамлардың айтқан сөзин ойламаң.
Қоршалған ортаға бир қараң,
Адамлар не дейди? - деп жасамаң.

Солай етип, адамлар не деседе итибар бермең, қәлегенинше айта берсин.

Гүлбахар Қарабаева.
16.12.2024.ж.

https://t.me/Soz_marjani

ИНСАНЛАР ӨМИРИ...

Күн менен түнлери алмасқан,
Минутлар, саатқа жалғасқан.
Ўақытты тез-тезден алмастан.
Өтпекте, инсанлар өмири.

Биреўлер зор-тарлық етеди,
Биреўлер ғарлықлар етеди.
Әстелеп бәри-бир өтеди,
Кетпекте, инсанлар өмири.

Биреўлер дүньяға таласқан,
Базылар бақырайып қарасқан.
Азғана өкпелеп, жарасқан,
Сөйтпекте, инсанлар өмири.

Жақынларын көптен мақтайды,
Ондайлар көплерге жақпайды.
Гей биреў, гийнени сақлайды,
Жойтпақта, инсанлар өмири.

Гей биреў, кеўилин хошлайды,
Базылар, нәрсе де йошпайды.
Танысың, сум қәдем таслайды,
Сондай да, инсанлар өмири.

Биреўин-бири көре алмай,
Мүтәж нәрсесин бере алмай.
Өкпелеп, мереке бара алмай,
Өтпекте, инсанлар өмири.

Қатып қалғандай, бир жерде,
Өзгерип кеткендей, сен көрме.
Умытып қалса, бир қол серме,
Кетпекте, инсанлар өмири.

Биреўге зимистан болғандай,
Биреўлер, бир өзи қалғандай.
Базылар, кесеси толғандай,
Сонда да, өтпекте өмири.

Тилеген, аманлық, бир тилек,
Базылар, болады ер жүрек.
Жаманлар, инсанға не керек,
Әстелеп, өтпекте өмири.

Бекмуратов Бийсенбай

https://t.me/Soz_marjani

ЖАҢА ЖЫЛҒА ӨТЕР КЕШЕСИ...

(Болғвн ўақыя)

Сайлаўбай менен Қосымбет жаслары қатар болса да басқа мектепте оқыды. Бирақ буйырғаны сол шығар, бир көшеде қоңсы турады. Мерекелерге бирге барады, көшеден өткен-кеткенлерди бирге талқылап, бирге жаңалық айтысады.
Усындай, жаңа жылға өтер күни ҳаялы Сайлаўбайды, Қосымбеттиң үйиндеги моншасына шомылып келиўге жиберди. Жорасының үйине өзимсинип келсе, моншада Қосымбеттиң бала-шағасы бар екен.
- Азмаз күте тур, жора, монша ҳәзир босайдығо,- деди Қосымбет.
Сайлаўбай келип, Қосымбеттиң жанына жантайып, телевизор көре баслады. Жорасын көрип, мурны қышыған Қосымбет:.
- Сәке, жүз грамм көрейик пе? - деди қуўжыңлап.
Бул усыныс қулағына жағып кеткен Сайлаўбай жүзине қан жүгирип, орнынан тура берди. Қосымбет иштен бир шийше "Қаратаў" менен еки кесе алып келди. Екеўи пиязды закуска етип отырып, Қосымбеттиң ҳаялы Замира келемен дегенше, бир шийшени демде таўысып таслады. Замира келип сөйлемесин деп Қосымбет дәрриў кеселерди жуўып, орнына апарып қойды да, босаған шийшени жасырып таслады. Бирақ арақтың ийисин жоқ етиўди ойламапты.
Соның арасынша моншадан шыққан Замира үйге кирер - кирместен арақтың ийисин сезип, аяғын тарсыллатып киятырғаннан Сайлаўбай орнынан тура берди. Ал, Қосымбет уйыклаған киси болып жатып қалды.
- Ассалаўма әлейкум, қурдас. Қалайсыз? Жаңа жыллар менен! - деп жалпақлап атыр Сайлаўбай. - Үстимиздиң кирин таза жылға алып бармайық деп, моншаңа келип едим...
- Ҳее, болады, монша тайынғо, бара бериң, - деди Замира олардың ""урлығын" билип турса да үндемей, гәпти қысқа қылып.
Қанша деген менен қыс айы, күнниң едәўир суўығы бар. Күн аяз болса да ишине градус кирген Сайлаўбай моншаға кирген соң маўжырай баслады.
Бүгин кешке қурдаслары менен зыяпаты бар Замира балалардың аўқатын таярлап кетейин деп, қазанына айналысты. Жас малдың гөшин салып палаў ислеп атыр. Жаңа жылды мол дастурхан менен күтип алсаң - келер жылы несийбең мол болады дегенди өзине қағыйда еткен Замира дастурханды толтырып ҳәлек. Қосымбет болса сол жатқан жеринде расы менен уйықлап қалды.
Күн батты. Әтирапқа геўгим түсип, бир-биреўди аңламайтуғын қараңғылық басланды. Бағана, буннан еки саат алдын моншаға кирип кеткен Сайлаўбай еле шықпады. Замира монша бетке барады, қайтады. Иште свет жанып тур, бирақ тым - тырыс. Ер адам шомылып атырғанда бара бериўге уялып-әм атыр. Бармайын десе әлле не болып қалды деп дәти шыдамайды. Келип Қосымбетти оятса, ол кәйиптиң күши менен турмады. Кешки саат 7 болды. Зыяпатқа кетиў керек. Тағы монша бетке барып келди Замира. Еле сол, суў қуйғандай тынышлық. "Барып хабар ал," дейин десе, Қосымбет турмайды.
Ақыры Замира инисин шақырып алып, "моншаны көрип жибер", деди.
Иниси барса, монша иштен илинбеген. Сайлаўбай шомылыў ушын шешинип, басына кийимлерин дастанып, жыллы жерде уйықла-а-ап атыр!
- Сайлаўбай аға! Сайлаўбай аға! - деп неше мәрте даўысласа да оянбайды. Сөйтип, сарқум менен азғантай муздай суў алып, үстине шашып жиберген гезде:
- Ааҳ!.. - деп, Сайлаўбай шоршып оянады. Дәрриў өзине келип, кийимлерин кийип алды да, моншадан шығып кетти.
Замираның иниси моншада Сайлаўбайдың қалай уйықлап атырғанын айтып күлисип атырғанда, Қосымбет те оянады. Сайлаўбайдың моншадан шығып баратырғанын көрип:
- Ўа-ҳа-ҳа-а! Бир кеса суўға шомылып алып, әне, Сайлаўбай аға кетип баратыр! - деп үйдегилердиң ҳәммеси күлисип атыр...

Қуўанышбаева Гүлайым

https://t.me/Soz_marjani

-Баслық қәйним, -деди жеңгей аманлық есенликтен кейин, -асығыс екениңди билип турмыз, сонда  да есик алдына ақсақалға сәлем берейик деп еки жигит келип тур, алып кирсек қалай болар екен?-деди. Сөздиң арғы төркинине итибар берместен:
-Кирсе кире берсин,-деп салдым. Жеңгей Базарбай ағаға ийек қағып жиберип еди, ол дәрҳал ушып турып шығып кетти де, қолында еки шийше «Қара таў»ы менен қайтып кирди. Бирақ қасында ҳешқандай жигитлер көринбеди. Мен аң-таң болып, ким кирер екен деп еле есикке қарап отырман. Мениң бул аўҳалымды түсинген жеңгей сырлы бир ыржыйды да:
-Қәйним, сәлемге келген жигитлер ағаның қолында,-деди. Сонда барып мен өзимниң қәрекеңниң қашырмай, ушырмай гәплеринен бос қалғанымды аңладым.
-Расын айтсам, деди ол, тек ғарры сени Атамурат иним дегеннен кейин ғана қәйним деп отырман, болмаса Түркменбай аға менен бир аўылданбыз, руўлас болмаған менен аўыллас ағамыз. Айман жеңгей де мениң дайы апаларым болады. Қатнаспағаннан кейин усылай ара ашылып кете береди екен. Болмаса мына ағаң менен сорпаң қосылмайды. Бүгиннен баслап буны жезде, мени апа десең де болады. Айтпақшы келин қайдан?
-Келиниң де дайы журтымнан.
-Ол жерде кимниң қызы?
-Тилепбай агенттиң.
-Ҳаў ол мениң анамның аталас иниси ғо. -Сөйтти де бир нәрсеси умыт болып, тап ҳәзир бирден ядына түскендей бирден шыжа-пыжасы шығып: Ҳаў, ғарры, не қылып отырсаң аўзың ашылып, мениң баслық иниме сәлем бергизбейсең бе «жигитлер»иңе,-деди. Апайдың мына гәплеринен кейин ишпеўге болмады. Базарбай аға екеўимиз биреўин босатып, екиншисин аштырмай зорға шықтым. Үйге еле де әдеўир жер бар. Сонда да пияда жүриўимди даўам еттим. Жол бойындағы кишкене базардың тусына келген жерде алдымнан өзимиздиң басқармадағы Қурал менен қоңсымыз Қосберген қақ ете қалды. Екеўи армияда бирге болған екен. Бул имканиятты қолдан жаздырмайын, ертең алдына тартынбай кириўге жақсы болар деп екеўин кафеге мирәт еттим. Бирге отырмақ түўе, алдына барсаң шертилип сөйлеспейди-аў бул Қурал. Жорасынан тартынды ма, билмедим, екиленбестен мирәтиме көне ғойды. Бир отырыспақ болды... Қуралдың тек кабинетинде екен шертилип туратуғыны. Болмаса, өзлеримиздей саўдыраған-ақ жигит екен. Екеўин таўысқанымызды анық билемен. Үшинши шийшени Қосбергенниң ашып атырғанын емески елеслетемен...
Турсам, үйде жатыр екенмен. Кийимлеримниң адам көретуғын жери жоқ. Болмаса кишкене базар менен үйдиң аралығы жүз қәдемдей-ақ жер. Буннан бир ҳәпте бурын жаўған жаўынның бир-еки жерде-ақ шалшық суўы бар еди, тап солардың бәрине аўнап шыққан болыўым керек. Болмаса жүз қәдем жерге бунша бүлинип, ҳайранман. Ҳаў, басқармадағы Қурал қашан қайтты екен? Зейнине тийип алмадым ба екен әй. Басқарма менен қатансықты беккемлеймен деп жүрип гөжени төгип алмасам болар еди. Себеби, анықлап араққа тойып алғаннан кейин «ғың дейтуғын ким бар» деп столды уратуғын мақаў әдетим бар екенин өзим билемен-дә. Усы қыяллар менен жумысқа кеттим. Жай-жағдайды Қосбергеннен сорайын деп қоңыраў етсем, ол меннен де бетер аўҳалға түскен. Жумыста отырып та кешеги аўҳалды қайта-қайта еске түсирейин деп ойланып көремен, нағылған, каcсетада ҳеш зат жоқ.
-Атамурат Түркменбаевич, сизди басқармадан сорап атыр, -деди хаткерим. Жүрегим суў ете қалды, илажсыздан трубканы көтердим. Тап Қуралдың өзи екен. Бирақ сорасыўлары жаман емес, жумыс жағдайларды, үй ишлерин - бәрин сорап атыр. Мен соған қарап аманлық екен, демек кеше гөжени төкпеген екенмен деген қыялға бардым. Ең соңында хошласып атырып: «Атеке, кешеги сәл әнтегирек болды, яқшы, жумысыңды ислей бер» демеси бар ма!? Соннан уялғаным соншелли, жер жарылмады, мен кирмедим. Қысынбай неғылайын, мениң аўзыма биреў арақты зорлап қуйған жоқ ғой. Зәҳәрди ишкен өзим. Қулқын да өзимдики... Әне, бир күн пияда жүргендеги көрген қызықларым усылар. Бирақ ҳәзир де сол пикиримнен тайғаным жоқ. Жумысқа пияда барып қайтаман. Әттең, Қурал менен ушырасыўға еле уялып жүрмен.

ГҮРРИҢНИҢ СОҢЫ

Әбдиқадыр Қайыпов

https://t.me/Soz_marjani