Сөз маржаны

Усы ўақыттағы жағдайымды еслесем, елеге шекем   кеўилсизлик ҳәм қорқыныш пүткил денемди  бийлеп алады.
     Енди не болады? Балама аўқат таба алмадым. Енди оған не беремен?  Бир нәрселеримди сатайын десем, әлле қашан  анам берген алтын тағыншақларымды  сатып, баланың сүтине жумсап қойғанбыз.
    Мен усы ҳалымда "душпанына тәслим болып, дар астына киятырған"  адамның  аҳўалында едим. Ҳәтте, жылай да алмадым! Жылаў  ушын ҳәм биреўге жарылыў керек ғой. Кимге жарыламан?!  Дүнья ислеринен бийхабар балам бетиме қарап ыржаң-ыржаң күледи.  Ал, мениң оннан бетер хорлығым келеди.
    Болды, мазалы етип шай беремен.  Басқалар да сөйтеди ғой. Еңтеңге бир нәрсе табылар... деп өзимди жубатып атырғанымда, машинадан түсип киятырған анамды көрдим.
     - Апа, барсыз ба, қаяқларда жүрсиз?! -  деп оны қушақлап алдым да,  жылап жибердим.
      - Не болды балам, тынышлық па? - деп анам қорқып кетти.
      - Балама... балама бир қуты сүт керек... - мен жас балалардай еңкиллеп турып жыладым.  Сол пайтта мен ушын пүткил дүньяның байлығынан гөри бир қуты сүт қымбат еди!
- Ҳее, қызым-аў,  әйтеўир аманшылық екен ғой!  Мә, мына пулды ал, - деп анам еки қуты сүтке жеткендей ақша берди. Мен қуўыршағын таўып алған қыздай, бахтыяр едим! Анам менен асығыс хошластым да, үйиме қарай ушып келдим.
    Енди баламның аўқаты бар!  Маған оннан басқа ҳеш нәрсе керек емес!

     Усы күни мен,  АНА БОЛЫЎ - жаныңды мың бөлекке бөлиў екенлигин терең  аңлап жеттим...

АНАның кеўил кеширмелерин жеткизген:
Қуўанышбаева Гүлайым


https://t.me/Soz_marjani

МЕН АНАМДЫ ҚАШАН ТҮСИНДИМ?..

Шығынды таслаўға шыққан едим. Жерде жатырған бир қуты балалар сүтин көрип қалдым. Мүмкин, жарамлылық мүддети өтип кеткен шығар, деп ойладым да, ықтыярсыз қутыны қолыма алып, ислеп шығарылған сәнесине көз жуўырттым. Расы менен де жарамлылық мүддети өткен екен. Шығындыда жатырған бир қуты сүт мениң өтмиштеги естеликлеримди еслеўиме мәжбүр етти...

Сол ўақытта балам енди алты айлық еди, тек ғана қолдан аўқатландырар едим. Жасалма сүттиң бир қутысының өзи пәлен сум. Бала өскен сайын аўқатының бир қутысы еки күнге жетпей қалады. Орташа есап пенен бир қуты сүттиң баҳасы еки килограмм гөштиң баҳасына туўры келеди.
Жас шаңарақпыз, тек айлыққа күн көремиз. Ата-енемизден бөлек жасағаннан кейин ҳәмме қәрежетлер өз мойнымызда. Азық-аўқат сатып аларда биринши нәўбетте баланың азығын алып аламыз. Айлық алған күни бала ушын бир неше қуты сүт алып таслаймыз да, өзимиздиң ишип-жеўимиз ушын арзымаған пул қалады.
Балам гейде таярлаған сүтти таўысып ишпей қалады. Аўысып қалған сүтти қайтадан ишкизиўге баламның ишин аўыртып аламан деп қорқаман. Күн санап өсип киятырған нәрестемниң томпыйған түрине қарап қуўанаман да, өзимниң бир ҳәптеден бери қазан аспағанымды умытаман.
Бир күни қарасам, қутының түбинде балаға еки мәрте ишкизгендей-ақ сүт қалыпты. "Ҳаў, және бир қутысы болыўы керек еди ғой!" деп шкафты әри-бери ақтараман. Жоқ! Мениң бар деп ойлап жүргеним - бос қуты екен! Усы пайтта мен ушын буннан артық бахытсызлық жоқ еди! Өзимди қолға ала алмай қалдым. Дәрриў әкесине қоңыраў еттим.
- Жумыстағылардан қарыз сорамаған адамым қалмады. Өзиң бир иләжын қыл,- дейди.
- Не иләжын қыламан? Бала еле басқа аўқат жей алмаса... Кеште аш болып жыласа не беремен?!
- Анасаң ғо, бир иләжын тап!

Баласы аш қалған ананың аҳўалын түсиниў қыйын емес. Әсиресе, бала еле айтқанды түсинбейтуғын кишкентай болса.
Анамның үйине шекем үш бәдирги жол еди. "Анамнан аламан," деп, баламды көтерип алдым да, пиядалап тартып отырдым. Төркиниме келсем, үйде анам жоқ екен. Усы ўақытта бир қуты сүт ушын қолымда бардың ҳәммесин бериўге таяр едим!
Жағдайымды әкеме айтыўға уяламан. Төркиниме келип болып, исенип келген анамның үйде емеслигин көрип, не ислеримди билмей қалдым. Я қайтып кетеримди билмеймен, бул жерде қалғаннан не пайда?!
Келгениме де еки сааттай ўақыт болды. Анам да келе қоймады. Сол ўақыт ишинде қас қарайып, қараңғы түскен сайын бойымды қорқыныш ийелей баслады. Күн батқан сайын "баламның сүтти таўсылып қалған соң, аш болып жыласа не беремен? Балам аш болады болып қалады-аў!..." Усы саўаллар мийимниң ишинде айлана берип, тесип таслады. Және ярым саат күттим. Анамнан дәрек болмады. Индемей бәндиргиге шықтым.

#Пикирлең

ЖОЛАЎШЫЛАР

Сәлем меҳрибанларым! Екшемби күни балаларым әжесиниң үй бетине кетип, мениң бос ўақытым көп болғаны ушын машинам менен таксишилик етиўге шықтым. Ҳәр қыйлы адамлар ушырасты. Жол бойынша көпшилиги өзиниң күнделикли тирлигин айтады, және бир қатары өз ойы менен бәнт болып, айнадан сыртқа қарап отырады. Және бир қатар жолаўшылар телефонда үй-иши мәселелерин талқылайды.
Бул нәрселерди өзим қәлемесем де, бәрибир еситиўге мәжбүр болып киятырман. Солардың арасында итибарымды тартқан, ҳәм менде басқаша тәсир қалдырған бир ўақыяны айтып бермекшимен.

...Бир буйыртпаға бардым. Ерли-зайыплы үлкен чемодан алып шығып машинама отырды. Артынан анасы ҳәм үлкенли-кишили үш бала ерип шығып, ер адамды қушақлап хошласты. Барыў мәнзили халық аралық аэропорт ҳәм ҳаялды қайтадан үйине әкеп таслаўымды айтты. Жол-жөнекей олардың сәўбетлери қулағыма шалынды. Ҳаял күйеўин шет елге жумыс ислеп қайтыўға гүзетип қойыў ушын шыққан екен. Ҳаял жылап отырып, бир нәрселерди айтып атыр. Жүдә меҳрибан ҳаял екен. "Жыллы кийинип жүр, ўақтында аўқатланыўды умытпа" деп қайта-қайта айтып, ескертип атыр. "Және қайтадан мениң кеўилсиз күнлерим басланды," деп жылай баслады.
- Инабат, қойса, азырақ сабыр ет. Үй алатуғын ақша топласам қайтаман ғо. Соннан кейин сизлерди ҳеш қашан таслап кетпеймен,- деп ҳаялын жубатып атыр жигит. Тағы да бир нәрселерди айтты. Бирақ мен олардың өз ара жеке сәўбетлерин еситиўди қәлемедим. Сол ҳаялдың орнына өзимди қойып көрдим. Ишимнен жүрегим езилип кеткендей болды.
Аэропортқа жетип келдик. Олар уза-а-ақ хошласты. Машинаның арқа айнасынан қарап отырман. Еркек адам жыласа басқаша болар екен. Ол көз жасларын сүртип, күлиўге ҳәрекет етип атыр. Ҳаялын машинаға отырғызып атырып жигит:
- Үйге апарып таслаң,- деди. Машина орнынан қозғалғанда, "жақсы жетип алыңлар," деп артымыздан қол былғап қалды.

Қайтарда ҳаял дәрриў өзин қолға алды. Сумкасынан айнасын алып, шашларын, бет-аўзын ретке келтирди. Кейин телефонын алып биреўге қрңыраў етип:
- Қаяқтасыз? Ҳәзир гезлесейик,- деди. Енди оның даўсы алдыңғыдай муңлы емес, назлы ҳәм жумсақ еди. Ҳәтте, мультфильмлердеги мәстен кемпирлерге усап ҳаҳаҳалап күлип отыр.
Денем түршигип кетти. Шыны менен де бағанағы күйеўи менен жылап хошласқаны, оны қыймай, сонша сөз айтқаны өтирик болғаны ма?

Ҳәзир заман, техника раўажланып кеткен. Аўқатты буйыртпа менен алдырасаң, кийимди буйыртпа менен жеткизип береди. Оннан басқа нәрселерге де буйыртпа берсе болады. Ал бирақ, көз жасларына буйыртпа бергенди биринши мәрте көриўим!.. Буннан бирнеше минут алдыңғы мүләйим, меҳрибан ҳаял маған:
- Ипподромға айдаң, пулыңызды беремен! - деди. Артықша саўал бермедим. Тек ғана перзентлерин, жақынларын таслап, мүсәпиршиликтиң нанын жеў ушын өзге журтқа кетип баратырған жигитке жаным ашыды.
Ол ҳаял ким менен ушырасқанын билмеймен. Мүмкин, достысы шығар, мүмкин жақыны шығар?.. Ол жағы маған қараңғы. Жаман гүман қылмадым. Тек, сол өтирик сөзлер, өтирик көз жаслары ушын оны жек көрип кеттим.

"Таксичилар" каналынан
Г. Қуўанышбаева аўдармасы

https://t.me/Soz_marjani

ҚЫЯНЕТ ЖАЗАСЫЗ ҚАЛА МА?

Мине, Қудияр менен Нуржамалдың турмыс қурғанынада саррас 22 жыл толды. Олар бул жылларда нелерди басларынан кеширмеди дейсиз?!
Жаңа үйленген күнлеринде олардан бахытлы адам жоқтай еди. Олардың мухаббаты күшли еди, небир қыйыншылықлар келседе жеңип шықты. Арадан ўақытлар өтти, олар перзентли болды, қуўанышларына қуўаныш қосылды.
Бир куни Нуржамал куйеуиниң қыянетин телефонда еситип қалады. Ол қалай десеңиз, оның күйеуи басқа районда жумыс ислейтуғын еди, телефонда екеўи сөйлесип отыр еди, "болады жақсы жатып турың," деп екеўи телефонды жабатуғын ўақытында күйеўиниң телефоны жабылмай қалады ҳәм Нуржамал: "күйеўим маған еле сөйлеп атыр ма, ҳаў ало ало," десе де куйеўи жуўап бермей, бирақ сөйлеп атырған еди. Ол тыңлап турды. Куйеўи машинада кетип баратырып, қасындағы қызға сөйлеп баратырғанын еситип, дунья көзине тар болып кетеди. Телефонның арғы жағында жүдә жағымлы гәплер айтылып атыр еди, бирақ ол Нуржамалға емес, куйеуи менен бир машинада кетип баратырған қызға айтылып атыр еди. Ҳаял адамға будан артық азап болмаса керек! Ол үндемей еситип отыра берди...
Сол куни 14-февраль сәнеси еди. "Жаным сен қәлеген ҳәмме затты қаладан алып киятырман, екеўимиз бир отдуши отырып белгилейик, севишганлар күнин!" деп атыр куйеуи сол қасындағы қызға. Қулласы, ол ўақытлары телефон арқалы сөйлесиў 40 минуттан үзилип қалар еди, сол 40 минут ишинде олар өз жумысларын питкерди. Өз ишине өзи сыймай кеткен Нуржамал куйеуине қайта телефон етти. Куйеуи телефонды көтере сала:
- Неуе?!- деп жекиринди.
- Қаяқтасаң, қасыңда ким бар? - деди Нуржамал.
- Ким керек еди, ҳешким жоқ! - деди Қудияр.
Нуржамал бар даўысы менен бақырып күни менен еситкенлерин айтты, бирақ күйеуи ҳеш мойынламады.
Соның менен Нуржамал бул мәселени шешип алыўға киристи. Иши өртенип журген Нуржамал сол өртениў менен куйеўине болған жек көриўшилик пенен жасы улкенлердиң мәсләҳәтин тыңлап, бирге жасаўды даўам етти.
Кеширим сораған адам: "буннан былайда кешире береди, қолынан не келди," деп одан бетерин қылады екен ғой. Қыянет изи даўам ете берди. Даў жәнжел болды, бирақ күйеўи уры ҳәм үстем келе берди. Ҳаялы оған:
- Қасымызда бол, мынаў не турмыс? Ерли-зайыплы турмыс қурған соң бирге жасаў керек емес пе? Бизлердики болмайды,- деп қайта-қайта айтыўына қарамай, куйеўи жумысын өзгертпеди. Ҳаял, бала-шағасының қасына келиўди қәлемеди.

Солайынша, өмири даўам ете берди. Арадан сегиз жыл өтип, олар екинши перзентли болды. Енди келер деп умитленген Нуржамалдың үмити және пушқа шықты. Сол қыянет, сол өмир, сол мухаббатсызлық даўам ете берди. Бирақ бир жери Нуржамал өзиниң хорланып атырғанын, ишинен жүдә бахытсыз, куйеуиниң итибарысыз өмир сүрип атырғанын ҳеш кимге билдирмес еди. Сырттан қарағанға Нуржамалдан бахытлы инсан жоқтай бул дуньяда! Ол барлық дәртин жүреги түбине көмген еди...
Нуржамал ендиги тағдири не боларына көзи жетпейди. Перзентлери де ер жетип қалды. Ол көп ойланғаннан денсаўлығынан да айрылып қалды.
Тек қудайдан Қудиярға инсап бериўин ғана тилейди...

Әсем Есенгелдиева
ҚМУ студенти

https://t.me/Soz_marjani

ӘРМАН

Әрман ушқан көгилдир Әл - аспаным.
Ҳәўес еткен көп нәрсени жас жаным.
Жүрек толқып талай мәрте тасқынлап.
Жулдыз етип дил сөзимди шашқаным.

Бүгинлиги пысым қатты қурып жүр.
Өкпем исип, жүрек тез - тез урып жүр,
Жабысқақлар денемизге жабысып-
Барлы - жоқлы қанымызды сығып жүр .

Аласапыран алғаў - далғаў, арасат.
Әтирапым қам - Саналар қарасақ.
Қосық жазғым келмей қалды негедур.
Тил хәм көзлер жуўырып жүр , шаба - шап.

Қыялымда бийик таулар асқаным.
Талай - талай арзыуларды қушқаным.
Әрман етип өтер болсам егерде.
Аңсат емес маған және йошпағым.

Адамлардан излеймен көп кемисти.
Олардыңда әрманлары тең ушты.
Өз үстиңде исле оннан хәрекет.
Миннет етпес жигит еткен дер - Исти.

Талант пенен қосықларым байлығым.
Илхам келсе жарқырайды Ай - Күним.
Гәп - сөзлерге қулақ түрмей жум көзди.
" Етек пенен жабалмайсаң айды дым".

Жаман емес күн - көрисим, турмысым.
Желтип жүрмен бағымдағы гүл ушын.
Шүкир етип келейин бир тәўбеге.
Жаратқанға мына берген дем ушын .

Басып өттим талай жоллар, асырым.
Көрдим мине жаңа дүнья әсирин.
Тарийхта мен атым өшпей қала алсам.
Керек емес сөзлер айтыу жасырын.

Жараспайды енди бизге жас болмақ.
Тилек - тилеп жүрейин мың қос - қоллап.
Әўлад ушын қалдырайын сөзимди.
Керек екен - шын жүректен дос болмақ.

Бенде барма туўылған соң әрмансыз.
Әрманларға жетиў ушын дәрман сиз.
Жаратқан хәм ели - халқым қолласа.
Биргеликте шерткеймиздә тарлар биз.

Дүйсенбай Жолшымов.

https://t.me/Soz_marjani

#Ибрат_мектеби

Бир данышпан пүткил өмири даўамында мудамы бахытлы жасаған екен. Оның кейпияты ҳәрдайым жоқары дәрежеде жүрер екен, ҳеш ким оны түскин кейпиятта жүргенин көрмепти.
Ўақты сааты жақынласып өлим төсегинде жатқанында шәкиртлеринен бири оннан сорапты :
- Устаз мине ҳәзир сизге қыйын болып атырғанын билип турмыз, солай болса да жүзиңиз күлимсиреп жатырсыз, сизди ҳеш түскин кейпиятта көрмеппиз. Буның себеби неде екен?

Мен жигит ўақтымда өзимниң устазымнан бул ҳаққында сораған едим. Устазым жетпис жасты қаралаған ҳәм ол бираз қартайып қалған еди. Оның терек саясында отырып ҳеш қандай бир себепсиз күлимсиреп отырғанын көрип қалдым ҳәм ҳайран болып бул ҳаққында сорадым.
Мен мудамы сен сыяқлы ҳәмме нәрседен қапа болып жүрер едим. Мудамы өмирде әўметим келиспеди, маған ҳеш ким итибар бермейди деп қапа болар едим.

Бир күн таңда өзиме сораў бердим: бул өмир сеники ме ямаса басқаники ме, неге оны қапа ҳалда өткизиўиң керек, ақыры әтирапыңда әўмети келген инсанлар баршылық. Солардан бири болыў қолыңнан келмей ме, дедим де өмиримди ҳәм таңды күлимлеп қарсы алдым. Сол күннен баслап мен мудамы күлимлеп жүремен. Бул мениң таңлаўым.

Данышпан шәкиртине: Ҳәр таң оянып бүгинги таңлаўың қандай? Бахтиярлық па ямаса керисинше бахытсызлық па? Оны таңлаў мүмкиншилиги өзиңде.
Мениң таңлаўым болса ҳәр бир жағдайымда Шүкир деп күлимлеў!
Сен де таңла, деген екен.

https://t.me/Soz_marjani