PARANOIA.KZ

Шмыгаль: АҚШ Украинаға Ресейдің бұғатталған активтерінің пайыздық кірісінен 15 млрд доллар береді. Тиісті келісімге Украина қаржы министрі мен Дүниежүзілік банк қол қойды.

Бүгін АҚШтың экс-президенті Джимми Картер 100 жасында қайтыс болыпты. Дж.Картер АҚШ тарихында қарама-қайшы тұлға ретінде қалды.

Бір жағынан Картердің 1976-1981 жж аралығындағы президенттігі, алынып тасталған өлім жазасын қайтарылумен тарихта қалды. Аса ауыр қылмыстарға өлім жазасын беру керек деген ойын жүзеге асырған. АҚШтың либерал-гуманисттері Картерді сол үшін қатты сынға алған еді.

Сонымен қатар Дж.Картер “Вьетнам соғысына қатыспаған АҚШ азаматтарын амнистиялаған президент” ретінде қалды. Вьетнам соғысы басталғанда, миллиондаған американ әскерилері Вьетнам соғысына барудан бас тартқан еді. Біраз әскерилер “Отанға опасыздық жасағаны үшін” деп түрмеге жабылған.

Картердің тағы бір тарихи қадамы, 1979 жылы Қытаймен дипломатиялық қарым-қатынас орнатып, Қытай басшысы Дэн Сяопинды Вашингтонға ресми шақырғаны. Сол кездесуде Дж.Картер мен Дэн Сяопин 1980 жылы болатын Мәскеу Олимпиадасына байкот жариялауға келіседі.

АҚШ саясаттанушыларының сыртқы саясаттағы Дж.Картерге тағатын басты міні, одақтас Иран мемлекетіндегі Шах режимын қорғай алмай, діншіл Аятолла Хомейнидің билікке келуіне қарсы тұра алмағаны. Оған қоса Дж.Картерге КСРО Ауғанстанға 1979 жылы арнайы әскери операциясын бастағанда, ресми Вашингтон мардымды төтеп бере алмады деген сын да жабысты.

Сөйтіп, 1981 жылы Джимми Картер бір мерзімнен кейін президенттік сайлауда Рональд Рейганға ойсыра ұтылып қалады.

Осындай әр қилы тұлға, бүгін өзінің Джорджия штатындағы үйінде, балаларының айналасында, ғасырмен теңесіп бақилық болыпты. Жаны Жаннатта болғай! Қалай айтсақ та, Джимми Картер - ұлы тұлға.

Жазба авторы Самат Нұртаза

“Қара жәшік” демекші. Израиль елінде қара жәшікті қоғамдық автобустарға орнату тәжірибесі кең қолданылыпты. Өйткені қоғамдық көліктерді жару фактілері көп болған.

Әзербайжанның MINVAL сайтында Тоқаевтың ұшақ апатына байланысты Мәскеумен дауда Бакудың жағында екені туралы мақала шықты. Қысқаша былай дейді:

Мәскеу мен Баку арасындағы дауда Қазақстан өз сөзін айтты: Астана қара жәшіктерді Ресей лобби жасаған ТМД-ның Халықаралық авиация комитетіне беруден бас тартқан. Бұған қоса, қазақстандық тарап борттағы оттегі баллонының жарылысы туралы нұсқа Ресейден алынғанын мәлімдеп, тағы бір жалған ақпаратты жоққа шығарды дейді Әзербайжан сарапшылары.

Көлік министрі Марат Қарабаев басқаратын ұшақ апатын тергеу комиссиясы қара жәшіктерді Бразилияның авиациялық оқиғаларды тергеу орталығына (CENIPA) жіберу туралы шешім қабылдағанын, бұл шешім Әзербайжан және Ресеймен кеңесуден кейін жасалғанын хабарлады.

Бұл шешім Қазақстанның осы мәселе бойынша Бакудың жағында екенін айқын көрсетеді. Қазақстан Мәскеудің орасан зор қысымына қарамастан, кінәлілерді жазалау және объективті тергеу жүргізуге деген қызығушылығын растады, осылайша жанама түрде Бакудың жағына шықты.

Ал Ресей бұл жағдайдан, жұмсақ айтқанда, масқара болып шықты. Кремль Әзербайжанмен, осы күнге дейін маңызды әріптес саналған елмен қарым-қатынасты бұзды. Оның үстіне, Мәскеудің әрекеттері Украинадағы соғысқа қарамастан Ресейге қолдау білдірген Әзербайжан халқының бір бөлігінің пікіріне әсер етті. Енді бұл көзқарастар түбегейлі өзгерді десек те болады.

Қазақстан Әзербайжанның ішінде өзінің беделін еселеп арттырды. Егер дәл қазір Бакудың көшелерінде сауалнама жүргізілсе, Қазақстан Түркиядан кейін ең жақын және достық елдердің қатарында болар еді. Оның үстіне, бүгін қолдау көрсетуге арналған митинг өтсе, Әзербайжан халқы міндетті түрде Қазақстанның туын алып шығар еді. Бұл Қарабақ соғысы кезінде Баку көшелерінде Түркия, Израиль және Пәкістанның тулары көрінген жағдайды еске түсіреді.

Кеше Әзербайжан президенті Алиев Тоқаевпен телефон арқылы сөйлесті. Бүгін ол: «Осы ауыр сынақтан кейін Қазақстанмен достығымыз бен бауырластығымыз одан әрі нығая түсті», – деп мәлімдеді.

Алиев Қазақстаннан бұл мәселеде ең дұрыс шешім қабылдағанына нақты кепілдік алды. Астана нағыз түркілік бірлікті көрсетті. Баку сияқты, Астана да өз тәуелсіздігін дәлелдеп, Кремльде әлі күнге дейін айтылып жүргендей, Ресейдің сателлиті емес екенін көрсетті. Бұны мойындауға тура келеді.

ӨЗІНДІК ОЙ: Жоғарыда жазылған мақала Әзербайжанда жарияланды. Әзербайжан сарапшылары осындай пікір білдіріпті. Ресейлік сарапшылар Қазақстанның тергеуді ТМД-дағы Халықаралық авиация комитетіне бермей, Әзербайжанмен кеңесе отырып түрлі сарапшыларды шақыртқанына наразылық білдіріп жатыр. Жалпы Қазақстан бұл мәселеде Әзербайжанды қолдайтынын аңғартып қойды дейді ресейліктер. Не десе, о десін. Бұл істе Қазақстан шынайылық позициясында болуы қажет. Ал шынайылық позициясы Әзербайжан президенті айтқан кешегі мәлімдемелермен үндес келеді. Ендігі мәселе істі соңына дейін жеткізу және ұшақтың апатына қатысты қара жәшіктің ақпараттары сараптамадан өткен соң, Қазақстан тарапы да өзінің шарттарын айтуы болуы қажет. Алты бірдей азаматтың да құнына қатысты сөз биік мінберден көтерілуі тиіс!

Әзербайжан президенті Ильхам Әлиев Қазақстан халқы мен президентіне алғыс айтты.

«Апат болған жерге қазақстандық құтқарушылар жедел арада жетіп, ұшақтан адамдарды алып шығып жатқаны жайлы ақпаратты алдық. Олар өз өмірлерін қатерге тікті. Себебі тағы бір жарылыстың боларын немесе болмасын білмеді. Ұшақтың бір бөлігі жанып жатты, екінші бөлігі де өртенуі мүмкін еді. Бірақ соған қарамастан, олар нағыз ерен ерліктің үлгісін көрсетті.

Дәрігерлердің жұмысына тоқталғым келеді. Зардап шеккен жолаушылар тез арада ауруханаларға жеткізілді. Ол үшін де мен президент Тоқаевқа алғысымды айттым. Қазақстандағы бауырларымыз бен қарындастарымыздың қиын сәттегі қолдауы Әзербайжан ұлтының жүрегінде сақталады. Қарапайым азаматтар Ақтаудағы елшілікке келіп, гүл шоқтарын қойып, қайғыны бөлісіп жатты. Міне, нағыз дос, шынайы бауыр болу деген осы.

Мен президент Тоқаевқа көңіл айттым. Ұшақ апатында Қазақстанның алты азаматы көз жұмды. Қазақстан президенті де көңіл айтып, қолдау білдірді. Бұл оқиғаның қаншалықты қайғылы екеніне қарамастан, бұл біз үшін бір сынақ іспеттес. Осы жағдайда әр тарап өзін қалай көрсететінін анықтайтын сынақ.

Бұл трагедияға қарамастан, Қазақстан тарапы да осындай ойда екеніне қуаныштымын. Біздің достығымыз бен бауырластығымыз бұл сынақтан кейін тіпті күшейе түсті», - дейді ол.

Әлиевтің Ресейге қойған шарты...

«27-желтоқсан күні біз Ресей тарапына өз талаптарымызды жеткіздік. Ол қандай талаптар? Біріншіден, Ресей Әзербайжаннан кешірім сұрауы тиіс. Екіншіден, ол өз кінәсін мойындауы қажет. Үшіншіден, қылмыстық жауапкершілік аясында барлық кінәлілер жазалануы керек. Төртіншіден, Әзербайжан еліне, жапа шеккен жолаушылар мен экипаж құрамына тиісті өтемақы төленуі қажет.

Бұл біздің шартымыз. Бұның алғашқысы кеше орындалды. Біздің қалған шарттарымыз да орындалады деп сенемін.

Бұл шартымыз әділетті. Бұл жерде ойдан шығарылған, әсірелеген ештеңе жоқ, барлығы да халықаралық тәжірибеге және адами қатынасқа сүйеніп жасалуда. Солай. Тағы қайталап айтамын, Әзербайжан қоғамына барлық ақпаратты жеткізіп отырамыз. Мен біздің талап, шарттарымыз орындалады деп сенемін», - дейді ол.