Татар ядкарьләре


Kanal geosi va tili: Rossiya, Tatarcha



Kanal geosi va tili
Rossiya, Tatarcha
Statistika
Postlar filtri


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Бу сабыйларга кушылып җырлыйбызмы?
🎼🎼🎼🎼🎼🎼🎼🎼
Сабыйларга ❤️куярга да онытмыйк


Институт татарской Энциклопедии dan repost
Бүген 42 басмасы дөнья күргән "Әлифба" автордашы Рәмзия Вәлитованың тууына 110 ел

Татарстан АССР ның атказанган мәктәп укытучысы (1961), ТАССР Мәгариф министрлыгының Каюм Насыйри исемендәге бүләге лауреаты (1988) Рәмзия Вәлитова 1914 елның 29 мартында Уфа губернасы (хәзерге БР) Эстәрлетамак шәһәрендә туган. Әтисе – Гыйләҗетдин Баязитов чыгышы белән Рәмиевләр нәселеннән.

Ул Эстәрлетамак татар педагогия техникумын (1931) һәм Казан педагогия институтын (1937) тәмамлый. 1937–1969 елларда Арча педагогия училищесында татар теле һәм әдәбиятын, татар теле методикасын укыта.

Беренче "Әлифба" китабын ире Сәләй Вәгыйзов белән 1960 елда төзи башлыйлар, ул 1965 елда бастырыла. 1986 елда 6 яшьлек балалар өчен "Әлифба", 1997 елда латин шрифтында яңа "Әлифба" төзиләр. Алар тарафыннан 40 тан артык исемдә дәреслек һәм уку-укыту ярдәмлеге төзелә.

1999 елда Арча педагогия көллиятендә Рәмзия Вәлитова һәм Сәләй Вәгыйзов язган "Әлифба" дәреслегенә, аларның уртак педагогик һәм иҗади хезмәтләре нигезендә "Әлифба" музее ачыла.


Менә тагын килеп җитте
И мөбәрак җомга кич.
Җомга кичтә кич утыру
Борынгыдан калган ич.

Әни - әби кич утырган,
Укып "Йосыф китабы"н.
Мөселманга, без татарга
Газизрәк ни тагын?

Җитү кызлар кич утырып
Чигү чиккән бирнәгә.
Җомга кичне без югалтмыйк
Карамыйча бер нигә.

Асия Юнысова "Җомга кич"


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
☀Бүген безне Алсу Мәгъсүмҗанова моңынчы өйрәнелгән хәрәкәтләрне бергә кушып, рәхәтләнеп татарча биеп алырга дәшә, дуслар! Әйдәгез, Алсуга ияреп биеп карыйбызмы?




💃🏻🕺Халкыбызның бию көйләре тупланган "Уен җырлары һәм бию көйләре" дип аталучы китапның авторы кем?
So‘rovnoma
  •   Солтан Габәши
  •   Мәхмүт Нигъмәтҗан
  •   Роза Исхакова-Вамба
33 ta ovoz


#советризыклары
Совет кухнясының классик ашларыннан булган “флотча токмач”ның (“макароны по-флотски”) рецепты безнең илдә 1950 елларда популярлашып китә.

📌Бу ризыкның асылында әлеге дә баягы илдәге ит кытлыгы мәсьәләсен камыр хисабына хәл итәргә тырышу булган. Аның өстәвенә ике куянның койрыгын берьюлы оту да бар: күп вакытта мондый токмач беренчегә пешерелгән ашның әзер итеннән әзерләнгән.

♨️Флотча токмачны беренчеләрдән булып,чыннан да флоттагы моряклар әзерләгәнме, яки бу кемнеңдер фантазиясеме – әле һаман бәхәсләр бара икән.

❗️Сталин әле исән чагында ук “макароны по-флотски” дигән ашны бик яратып, аның рецептын “Кулинария” китабына кертергә тәкъдим ясый. Рецепт тик 1955 елда гына бу китапка кертелә.

📌Шунысын да әйтергә кирәк, хәзерге чорда санитар-эпидемиологик кагыйдәләр буенча йогышлы авырулар, агулану очракларын булдырмау максатыннан бу төр ризыкны гомумтуклану оешмаларында әзерләү тыелган.


#Сабантуеүткәнебүгенгесе

🇸🇦🇸🇦🇸🇦🇸🇦🇸🇦🇸🇦🇸🇦🇸🇦🇸🇦🇸🇦 бәйле йола гадәтләрен, гамәлләрен барлауны дәвам итеп, бүген Сабан туе кунаклары, аларны каршылау, кунак итү тәртипләре хакында сөйләрбез.

📍Сабан туе кунаклары дигәндә, теге яисә бу авылның әлеге бәйрәменә атап килгән/ кайткан кешеләрне аңлыйбыз.
Алар күрше авыл кешеләре, шул исәптән, башка милләттән булган күрше авыл халкы да, авылда туып-үсеп, хәзер читтә яшәүче авылдашлар да, башка төбәктә, авылда яшәүче кода- кодагыйлар да, Сабан туена дип махсус кунак буларак атап чакырылган абруйлы кешеләр дә булырга мөмкин.
📍Татар гадәте буенча кунакларның кем һәм каян булуы мөһим түгел. Аның өчен бар да кунак. Кунакларны каршылар алдыннан өй, мунча яхшылап җыештырыла, кунакларга әзерләр ризыклар барлана, атап сарык суела, чормадан каклаган казлар төшерелә, кунакларга йөз итәргә дип сакланган кипкән җиләкләр, өрек, кара җимешләр барлана, чәйгә салыр өчен мәтрүшкә, бөтнек кебек үлән янчыклары да хәстәрләнә.
📍Кунаклар, гадәттә, ара ераклыгын исәпләп, кичтән кайтып кунарга да, Сабан туе алдыннан килергә дә мөмкиннәр. Ничек кайтуларына, килүләренә бәйсез рәвештә хуҗаларның мунчасы ягылып, томаланып, әзер торырга тиеш.
🧖🏻Мунча хөрмәте - татарның кунакка күрсәтелергә тиешле иң мөһим хөрмәтләреннән. Мунчадан чыккан кунак алдында төрле үләннәрдән пешерелгән чәй янына кабартмалар, коймак, сөзмә, бал, төрле җиләкләрдән әзерләнгән кайнатмалар, кипкән җиләкләр, өрек, кара җимеш кебек җимешләр куела.
🍵Төп кунак табынына чыгару өчен кул токмачлы аш, калҗалы ит, итле сумсалар, кыздырылган суган, яшь укроп сибелгән, ярып пешерелгән бәрәңге әзерләнә. Кайбер йортларда олы ит бәлеше дә салалар.
☕️Кунак чәе табыны бөтенләй башкача әзерләнә. Анда төрледән-төрле татлы эчле бәлешләр, кош теле, чәлпәкләр, баллы майлар, майлы кортлар, сөзмә кебек татлы кабымлыклар да булырга тиеш. Аннан тыш татлы төшләр, чәкчәк тә, төрле кайнатмалар, каклар да табын яме буларак куелалар. Болар барысы да татарның иң затлы бәйрәменә килгән кунакларны тиешле хөрмәт белән кабул итү өчен әзерләнәләр.


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
#КДУныңТатарбүлегенә80ел
Татар бүлеге / татфак студенты булган шәхесләрдән "Татфак миңа ни бирде?"соравына җавапны алуны дәвам итәбез. Бүген филология фәннәре докторы Айрат Фаик улы Йосыпов җавабын тыңлыйбыз.

Аның лекцияләрен тыңлаганнар, аның җитәкчелегендә курс, диплом эшләре язганнар, педагогик практика үткәннәр ❤️куярга онытмыйлар.


#бу_көн_туган_көн

Бүген халкыбыз традицияләрен, гореф-гадәтләрен, менталитетын һәм җан авазын тоемлап иҗат итүче, Татарстаныбызның мәшһүр режиссерларының берсе, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Ринат Мирзахәсән улы Әюповның 60 яшьлек юбилее!

Ренат Мирзахәсән улы куйган постановкалардан соң театрларның дәрәҗәсе тагын да арта төшә.

Ренат Әюповны без барлык татар теле укытучыларының да иң якын дусты дисәк тә, арттыру булмас. Чөнки ул бигрәк тә мәктәп яшендәге балалар өчен программада каралган әсәрләргә зур урын бирә.

"Шәһри Казан"


Язмыш гүя патефон.
Адәм – аның энәсе,
Ә тормыш – тәлинкәсе.
Энә юкта: тәлинкә – такта,
Тәлинкәсез: энә – мәнсез.


Сөләйман (1999)


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
КИЯҮ ПӘРӘМӘЧЕ

КАМЫР:
🔹0,5 стакан сөт
🔹1 йомырка
🔹50 грамм атланмай
🔹0,5 чәй калагы тоз,
🔹1 аш кашыгы шикәр комы
пилмән камырыннан йомшаграк итеп басарлык он

ЭЧЛЕК:
🔹200 грамм яшь тана яки ат ите
🔹1 баш суган
🔹тәменчә тоз, борыч

❗️Күрсәтелгән ризыклардан йомшак кына камыр басабыз да ял иттерергә куябыз.
Камыр ял иткән арада эчлекне әзерлибез.
♨️Моның өчен итне 2 тапкыр иттарткычтан чыгарып, суган, тоз, бераз су кушып болгатабыз. Эчлекне табада 15-20 минут пешереп суытабыз, ягъни ул ярымәзер булырга тиеш.
Пилмән камырыннан калынрак итеп камырны җәябез. Чынаяк чәркәсе белән түгәрәкләр кисәбез. Аларның кырыйларын бөреп эчлек салырлык итеп савытлар ясыйбыз. Эчлекне салып, майланган табага тезеп, 180 градус мичтә 15-20 минут пешереп алабыз.
✔️Табынга кайнар килеш шулпа белән бирергә мөмкин.


🥐Халкыбызның яратып пешерелә торган камыр ризыкларының берсе - пәрәмәч. ❓Сезнеңчә, 'пәрәмәч' сүзе кайдан килеп чыккан?
So‘rovnoma
  •   'бәйрәм аш' сүзен үзгәртеп әйтүдән
  •   удмурт телендәге 'перепеч' сүзеннән
  •   мари телендәге 'перемец' сүзеннән
48 ta ovoz


#КДУныңТатарбүлегенә80ел
Фотода КДУның татар бүлеге студентларының фәнни-гамәли конференциясендә катнашучылар. Әдәбият белеме секциясендә чыгыш ясарга Баку, Ташкент, Уфа, Нукус университетларыннан килгән булачак галимнәр белән бүлекнең фән белән шөгыльләнүче актив студентлары (1984 нче елның апрель ае).

Татар дөньясында бүген билгеле булган кайсы шәхесләрне таныдыгыз?


#тел_чарлагычлар

Халкыбыз телен саклап, аны даими рәвештә үстерер өчен бик гади, шул ук вакытта искиткеч нәтиҗәле технологияләр уйлап тапкан һәм аларны гел кулланышта тоткан.
📍Шуларның берсе - тел чарлагыч такмазалар.
Бу технологиянең асылында 📍бик җитез темпта бирелгән исем сүзгә
рифмалы җөмлә табу ята.
Бу очракта уйнаучыларның берсе ирекле сайланган сүз тәкъдим итә, икенчесе шуңа бик тиз арада рифмалы җавап табарга тиеш.

Без дә уйнап карыйбызмы?

Түбә - иртәгә сине кызлар үбә.
Перәнник - авызыңа керәм бит.
Чирәм - син әйтмәсәң дә беләм.

Ә хәзер сезнең чират. Киттекме?
Чәй
-
Кишер
-
Кашык
-


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
#сездәнсораубездәнҗавап

🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀
турында кызыклы фактларны карап китик әле:
🥀Ояны иң әүвәл ата сыерчык килеп карый. Бераздан ата сыерчык үзенә тиң булган “яр”ын эзли. Аны җәлеп итү өчен оя тирәсендә өздереп сайрый башлый. Ана сыерчык “егет”не ошатса, урынны үз итсә, ояны алга таба үзе генә төзеп бетерә.
🥀Бер ояга берничә сыерчык дәгъва кылырга мөмкин. Бу тартышта, әлбәттә, табигатьтә күзәтелгәнчә, кем көчле шул җиңә.
🥀Сыерчыклар бик ашыга; барысы да бик кыска срокларда башкарыла - тиз-тиз оя корып, йомырка салып, балаларны чыгарып, очарга өйрәтеп өлгерәсе бар.
🥀Ана сыерчык ояны әзер итеп бетергәч, 5-7 көн эчендә көн саен иртәнге якта берәр йомырка сала.
🥀Ата сыерчык әнкә сыерчык утыра башлаганнан соң сайравыннан туктый.
🥀Йомырка салып бетергәннән соң 12-14 көн эчендә беренче балалар борынлый башлый.
🥀Сыерчык балалары 21 нче көндә ояларыннан чыгып очып карый. Аларны, тәмам ныгып җиткәнче, ата-аналары өстәмә тукландырып тора.
🥀Сыерчыклар өер-өер булып очалар. Җылы якларга дәррәү очып китүләре сентябрь урталарында була.


27 Март – Бөтендөнья театр көне

Театр
Халыкка дәрсе гыйбрәттер театр,
Күңелдә йоклаган дәртне уятыр.
Театр — яктылыкка, нурга илтә,
Кире юлга җибәрми, уңга илтә.
Театр көлдерәдер, уйнатадыр,
Тагы үткән гомерне уйлатадыр.
Күрерсең анда үз хәлең, көләрсең
Көләрлек булса, булмаса — еларсың.
Күрерсең тормышың нинди: җитешме?
Җитеш булмаса, кай җире җитешми?
Төзәтерсең шуны, тәкмил итәрсең,—
Шулай шактый белем тәхсил итәрсең.
Үсәр яхшылыгың, син яхшы булсаң;
Җылы канлы итәр ул, вәхши булсаң.
Тигез күрә бөтен җанны театр:
Кирәк кол бул, кирәксә император.
Мөкаддәс ул, бөек ул, гали зат ул;
Тәмам хөр ул, вә бик киң ул, азат ул.
Вә ул дарел-голүм, дарел-әдәптер,
Холыкларны төзәтмәккә   сәбәптер.
Вәләкин шарты бар: яхшы төзелсә,
Әгәр һиммәт агачыннан өзелсә,
Ул — алма, мөддәте тулганда пешкәч,
Кызаргач һәм матур булгач, җитешкәч.
Габдулла Тукай

Дәрсе гыйбрәт — гыйбрәт дәресе.
Тәкмил итү — камилләштерү.
Тәхсил итү — алу.
Гали — олы.
Дарел-голүм — белем йорты.
Дарел-әдәп — әдәп йорты,
Һиммәт — тырышлык.
Мөддәте тулганда — вакыты җитеп.


Күңелне чигүләр бизәсә,
Күңеле чәчәктән димәгез,
Күңелгә чигелгән чәчәкләр
Бәгырьгә ямаулык - тимәгез.

Сөләйман(1994)

351 0 4 10 16

Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
#2024Шәхесләрелы

▪️Бүген дә татар әдәбияты, мәгърифәте үсешендә җитди урын биләгән шәхесебез Габделбари Баттал биографиясенә кагылышлы тарих битләрен Лирон абый Хәмидуллин белән бергәләп ачуны дәвам итәбез.


📌"Ана телемезне саклауның бердәнбер чарасы саутия берлә укытыла торган ибтидаи мәктәпләремезнең күбәюе вә гомуми булуыдыр. Мондый мәктәпләрне тәмам итеп чыккан шәкертләрнең үз телләреннән ... ❓Әлеге үтә дә эчтәлекле сүзләрнең авторы кем дип уйлыйсыз?
So‘rovnoma
  •   Гали Рәхим
  •   Исмәгыйль Гаспралы
  •   Галимҗан Ибраһимов
50 ta ovoz

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.