Тимурдан Инфо | it&tech

👆👆👆

Қазір адам баласын таң қалдыру мүмкін болмай кетті.

Ересектер жарайды, бұрын біз жас кезімізде көп нәрсеге таң қалатынбыз.

Сол таң қалыстар бізді алға жетелейтін. Қиялымызға қанат бітіретін. Бірдеңе көрсек ішін ашып көруге тырысатынбыз. Іші ашылмайтын зат болса, сырын түсінгіміз келетін. Өзімізде де сондай дүние болғанын қалайтынбыз. Мұның соңы - мамандық таңдау мен болашаққа көз тіккендегі ұмтылатын армандарға жетелейтін.

Ал қазір… жастар да дымға қызықпайды. Барлығы бар. Барлығын көріп тастаған. Ештеңеге таң қалмайды. Бекер! “Болар бала боғынан” демекші, болам деген бала бірнәрсеге таң қалып өсуі керек. Бүгінде әлемде таң қаларлық дүниелер боп жатыр.

Өткенде бүкіл Маңғыстауды аралап жастармен, оқушылармен, студенттермен кездесіп шықтым. Әлемдегі таң қаларлық оқиғалар боп жатқанын сипаттау үшін сөз таппай қойдым.

“Естеріңізде ме, бүкіл ауылда тек Саматтың үйінде ғана видеомагнитофон болған кездер? Қалаған киноңды, қалаған уақытта көре аласың?” десем, өтпейді. Ол заманды көрмеген.

Жарайды, бертінге өтейін деп,

“Естеріңізде ме, тек қана Мараттың үйінде компьютер болған кездер? Музыка да ойнайды. Кино да көрсетеді. Жазуға да болады. Сурет те саласың. Ойын ойнауға да болады” десем, өтпейді.

Жарайды, бертінге өтейін деп,

“Естеріңізде ме, смартфон арқылы тікелей эфирге шығуға болатын кездер? Бұрын тек республикалық телеарналар ғана жасай алатын дүние енді сенің қолыңда теп-тегін, дайын боп тұрғаны?” десем, ұқпайды.

Обшым, қандай мысал айтсам да өтпейді. Өйткені, қазіргі жастар тек “не ішем, не кием?” деген жоқшылықты ғана емес, “не оқысам, не істесем болады?” деген жоқшылықтан да ада. Барлығы бар.

Ал не тамаққа, не ақпараттық аштыққа түспеген адамға не айтасың?

Айтайын дегенім…

Қараңыздаршы, миллион долларлар, жүздеген әлемдік деңгейдегі ІТ мамандар, ең қымбат серверлер арқылы ғана мүмкін болатын машинаны оқыту яғни жасанды интеллектке файнтьюниң жасауды OpenAI компаниясы технология саласының исі мұрнына да бармайтын адамға теп-тегін жеткізіп, шайнап, аузына сап қойыпты.

Қандай заман… Таңдайың тақылдап таңданбасқа шараң жоқ…

ChatGPT қазақша білмейді деп жүрген адамдар үшін.

Мінеки, “Абай жолы” туралы ол не дейді:

“Мұхтар Әуезовтің “Абай жолы” эпопеясы – қазақ әдебиетінің алтын қазынасы. Бұл шығарма қазақ халқының мәдениетін, дәстүрін, тұрмыс-тіршілігін, сондай-ақ ұлы ақын Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығын терең сипаттайтын төрт томдық туынды.

Шығарманың негізгі мазмұны:

“Абай жолы” эпопеясы Абайдың балалық шағынан бастап, ақын ретінде қалыптасу кезеңіне дейінгі өмірін суреттейді. Сонымен қатар, қазақ қоғамының әлеуметтік, саяси және рухани өмірі жан-жақты бейнеленген. Мұнда қазақ халқының рулық қатынастары, билер соты, тұрмыс-салттары, сондай-ақ білімге деген ұмтылыс пен адамгершілік мәселелері көтеріледі.

I том: “Абайдың жастық шағы”
• Абайдың балалық және жастық шағы сипатталады. Ол әкесі Құнанбайдың қаталдығы мен анасы Ұлжанның мейірімділігі арқылы тәрбиеленеді.
• Жас Абайдың ауылдағы тіршілігі, салт-дәстүрлерді көруі, оқуға деген құштарлығы баяндалады.
• Ол білім алуға Семейге жіберіледі, мұнда жаңа ойлар мен идеяларды игереді, ақындыққа деген құлшынысы оянады.

II том: “Абайдың елге оралуы”
• Абай елге қайтып келеді, бірақ қоғамның қайшылықтарына куә болады.
• Оның әділдік пен адамгершілік принциптерін ұстанып, өз ортасымен қақтығысуы көрсетіледі.
• Шығармада қазақ даласындағы рулық дау-дамайлар, бай-манаптардың озбырлығы айқын бейнеленген.

III-IV томдар: “Абайдың ақындық жолы” және “Қоғамдық күресі”
• Абайдың ақын және ойшыл ретінде жетілуі суреттеледі. Ол тек ақын емес, халықтың рухани ұстазы ретінде көрінеді.
• Шығарманың соңғы томдарында Абайдың қоғамға деген көзқарасы мен трагедиялары айқындалады. Оның балаларының өлімі, әділетсіздікке қарсы күресі, жалғыздығы және өмірінің соңғы жылдары баяндалады.

Шығарманың негізгі идеялары:
1. Рухани даму: Абайдың білім мен адамгершілік арқылы қазақ қоғамын өркениетке жетелеуге ұмтылысы.
2. Әлеуметтік әділетсіздік: Ру арасындағы жанжалдар, әділетсіз билік, кедейлердің өмірі шынайы көрсетілген.
3. Адамгершілік: Абайдың адалдық, әділеттілік, мейірімділік принциптері қазақ халқы үшін үлгі ретінде ұсынылады.
4. Қазақ болмысы: Эпопеяда қазақ халқының тұрмыс-салты, дәстүрлері, рухани құндылықтары жан-жақты бейнеленген.

“Абай жолының” маңызы:
• Бұл шығарма қазақ әдебиеті мен мәдениетінің символы.
• 1959 жылы роман әлем әдебиетінің 100 ұлы туындысының қатарына енген.
• Мұхтар Әуезов Абайдың өмірін суреттей отырып, қазақ халқының жалпы болмысын, тарихи кезеңдерін және рухани мұрасын танытады.

Егер романның белгілі бір бөлігін талқылағың немесе тереңірек түсіндірме алғың келсе, сұрақтарыңды қой!”

Не дейсіздер?

ChatGPT- осы заманның айфоны.

Ал OpenAI компаниясы - Apple секілді.

Неліктен?

Өйткені, техно-әлемде 1-ші болу - өте маңызды. Ең қызығы - бұл компаниялар сол біріншілікті ұстап келе жатқанында.

Қазір енді нарықтағы ірі екі өзге ойыншы - Meta мен Google - қуғыншы рөлін атқарып келеді.

Мәселен, Apple компаниясы жаңалығын жарияласа, артынан Samsung жариялайды. Бірақ, оны ешкім елемейді (әдетте).

Қазір OpenAI компаниясы 12 күн қатарынан 12 жаңалық жариялаймыз деді. Бұған дейін ондай тарихта болмаған. Ойлап қараңызшы, 12 күн бойы 12 жаңалық. Әдетте, OpenAI ChatGPT-ге қатысты бір жаңалық жарияласа, артынша не Google, не Мета компаниясы іле-шала өздерінің қалтасында бар бір дүниені жариялайтын. “Біз де құр жатқан жоқпыз” дегендей.

12 күндік жаңалықтың алғашқы күні OpenAI компаниясы ChatGPT-дің о1 деген моделін preview деңгейінен шығарды да соған арнап ChatGPT Pro деген айына …$200 АҚШ теңгесі тұратын тарифін ұсынды. Әрине, эксперимент жасап көрмекке далада жатқан $200 жоқ (Ұлттық банкімізге мың алғыс!), жұрттың көкезу боп мақтап жатқанына ғана сенуге тура келеді. Айтуларынша, әлемде бұрын-соңды болмаған, ғаламдық деңгейдегі ЖИ боп шыққан.

Бүгін 2-ші күні олар мына суретте көрсетілгендей, “Өлеңге әркімнің-ақ бар таласы” демекші, әркімнің файнтьюниңге таласы барын бақылап, программист емес қаражаяу кез-келген адам файнтьюниң жасай алатындай функцияны іске қосқанын айтты. Яғни, білімі мен білігіне, тәжірибесі мен резюмесіне қарамай, енді әрбір пенде тек өзінің бір қажеттілігіне бағытталған модельге қойны-қонышында бар мәліметті енгізіп жіберіп, өзінің төл моделін оқытып-тоқыта алады.

Басында айтқанымдай, OpenAI компаниясының әр қадамын қарап отыратын Мета компаниясы алғашқы күнгі жаңалыққа орай өздерінің Llama 3.3 70B деп аталатын жаңа моделін таныстырды. Айтуларынша, бұл - Llama 3.1 405B моделімен парапар деңгейде қуатты.

Қызықтың көкесі енді басталды. Google мен Meta-ның 12 күндік жаңалығына басабас жариялайтын 12 жаңалығы қоржындарында бар ма екен? Болса, былтырлары “Хайп осымен аяқталды” деген әңгіменің шеті келесі жылы да тоқтамайтын сияқты…

А, иә, бір жарым ғасыр бұрын “Өнер-білім бар жұрттар…” деп тамсанғанымыз секілді, біздің халықтың маңдайына біткен дүние - елге тамсанумен ғана өтетін сияқты…

@timurdaninfo