1000 кітап

22. «Сифат әт-талиб әл-мисәли”
(Мінсіз ілім ізденушінің сипаты)

Өзіңе “Не үшін оқып жүрмін? Мақсатым қандай? Миссиям не?” деген сұрақты қойып көрдің бе?!

Көптеген шәкірттерге не үшін оқып жүрсің десем: “Қатардан қалмау үшін, басқаларды басып озу үшін, танымал болу үшін, әйтеуір уақытымды құртпау үшін” – деген секілді сөздерді естимін.

Өте сирек жағдайларда: «Өзіме, отбасыма, қоғамға, үмметке пайдалы болу үшін. Аллаға біліммен құлшылық ету үшін оқып жүрмін» деген сөздерді естідім. Мақсаты айқын ілім ізденушінің ниеті осындай болады.

Али ибн Әби Талиб (Алла оған разы болсын) өзінің бір сөзінде былай деген:

«Ілім – мал-мүліктен хайырлы. Сен мал-мүлкіңді қорғасаң, ілім – сені қорғайды. Мал-мүлкің жұмсалған сайын азая берсе, ілім – жұмсалған сайын көбейе береді. Ілім – бұйырушы. Мал-мүлік – бұйырылғанды жасайтын қызметкер ғана» – дейді.

Ілім жолындағы ең үлкен құрал – тақуалық. Өйткені Алла тағала құранда: {Алладан қорқыңдар! Сонда Алла сендерге ілім үйретеді} деді.

Тақуалық қылсаң, жетістік есігі тез ашылады. Тақуалық қылсаң, қиындықтар оңай шешіліп, әрбір ауырлық жеңілдікке айналады.

21. «Тәзкиятун нәфс әл-бәшәрия фи дау әл-қуран уәссуннә»

Шейх Юсуф Хаттардың нәпсі тәрбиесіне қатысты жазған кітабы.

Имам Мулла Али әл-Қари айтпақшы: «Нәпсі – рух пен тәннің қосындысынан құралған, көзге көрінбейтін нәзік бір жаратылыс».

Пайғамбарымыздың ‎ﷺ үлкен бір миссиясы – нәпсілерді тазарту мен көркем ахлаққа баулу еді. Ол өзінің бір хадисінде: «Расында мен – көркем ахлақты кемелдендіру үшін жіберілдім» деп айтты. Оған қоса жұма сүресінің 2-аятын оқып көрсеңіз болады.

Яхия ибн Муғаз әр-Рази былай деді: «Кімде-кім өзін таныса, Раббысын да танығаны».

Мәлики мәзһабының фақиһы Абдурахман ибн әл-Қасим былай деген екен:

«Имам Мәлікке 20 жыл қызмет еттім. Соның 18 жылында маған әдеп үйретті. Қалған екі жылда ілім алдым. Ол әрдайым: «Ілім дегеніміз – риуаяттың көптігі емес, расында ілім – иесін пайда беріп, амалға айналған нәрсе» деп айтты» дейді.

Имам ибн Атаиллә әс-Сәкәндари былай дейді: «Әулиелердің көркем мінезі – жүректің саулығы, нәпсінің жомарттығы сосын Алланың құлдары жайлы жақсы ойда болу».

20. «Итхаф ән-нубәлә биахбәр әс-суқаләә».

Имам әс-Суютыйдың “сәқил” адамдар жайлы жазған кітабы.

Сәқил адам деген – мінезі жұқсыз, жаныңда отырса зығырданыңды қайнатып, мәжілістің шырқын бұзатын, мінезі ауыр болған жағымсыз адам.

Бұндай сәқил болудың бір себебі – күнә. Күнәні көп жасағаны себепті Аллаға ұнамсыз болды. Аллаға ұнамсыз болғандықтан періштелерге де, жанындағы адамдарға да ұнамсыз бола бастады. Жасаған күнәсі мінез-құлқының бұзылуына әсер етті.

Сахаба Әбу Һурәйра мәжілісте осындай “сәқил” адамды кезіктірсе былай дейтін:

«Уа, Аллаһым! Бізді де, оны да кешір! Және бізді одан демалдыра гөр».

Мусәуир әл-Уәррақ былай деген:

«Расында, қандай да бір мәжіліс – мінезі жеңіл (көркем) адамдармен көркейе түседі».

Язид ибн Һарун бір “сәқил” адамды көрсе: «Уа, Аллаһым! Бізде сәқилдерден ете гөрме» деп, дұға қылған екен.

Ал ибн Шиһаб әз-Зуһри (Алла оны мейіріміне бөлесін):

«Егер қандай да бір жұқсыз адам мәжілістің көркін бұзса, сабыр ет. Сол бір сабыр етуің – құлшылық іспетті. Алайда ол одан сайын жалықтырып, мәжілістің шырқын бұза берсе, я сен оны жаныңнан тұрғызып жібер немесе өзің оның жанынан тұрып кет» деген екен.

Өкінішке орай жүрген жеріне шөп шықпайтын, қайбір мәжіліске қосылса, сол мәжілістің шырқын бұзатын адам әр ортада болады. Қашан тұрып кетер екен деп іштей қалап отырасың. Сондай кездерде әлгі дұғаны тіле😁.

19. «Сафуату мақамат әс-сәәиринә илаллаһ»

Шейх Юсуф Хаттардың жүрек іліміне бағытталған кітабы.

Сопылар – жүректің фақиһтері. Имам Зәкәрия әл-Ансари айтпақшы: «Сопылық дегеніміз – нәпсі тазарту, ахлақты көркейту ілімі». Ал имам Джунәйд: «Сопылықты көп сөзбен емес, аштықпен үйрендік. Дүниені тәрк етумен үйрендік» дейді. Зуннән әл-Мысри былай деген: «Сопылар Алланы барлық нәрседен артық көрген адамдар. Сол себепті Алла оларды бәрінен артық көрді».

Адам баласы сыртқы құлшылықтарды жасағаны секілді, ішкі құлшылықтарды да жасауы қажет.

Имам әл-Ғазали айтпақшы: «Жүрек ілімдерін білу әрі жүректегі көреалмаушылық, іштарлық, рия, өз-өзіңе тамсану секілді дерттермен күресу – парыз айн».

Алла елшісі ‎ﷺ былай дейді: «Шынайы күшті адам – күресіп жеңген емес. Шынайы күшті адам – ашу кезінде өзін қолға алған адам».

Әрине жүректен шығар ең маңызды амал – көркем мінез.

Сахаба ибн Аббас (радиаллаһу анһу): «Әрбір үйдің құрылған негізі болғаны секілді, исламның да асыл негізі бар. Әлбетте ол – көркем мінез» дейді.

Омар ибн АбдулАзиз былай дейді:

«Аллаға ең ұнамды амал – ақыңды алуға шамаң бола тұра кешіре салу. Ақыңды алуға мүмкіндік болса да, ашуыңды ұстап қалу және Алланың құлдарына жұмсақтық таныту».

Имам Ато былай деген: «Дәрежесі көтерілген адам – тек көркем мінезімен көтерілді».

Біз шынайы қадірін білмей жүрген үлкен бір дұға бар. Оны Алла елшісі ‎ﷺ Мұғаз ибн Жәбәлге үйреткен. Бірде ол:

«Әй, Мұғаз! Мен сенң жақсы көремін. Әр намазыңнан соң мына дұғаны айтуды ұмытпа: “Аллаһумма ағинни ғәлә зикрика, уә шукрикә, уә хусни ғибадатик”.

Аудармасы: “Уа, Аллаһым! Маған Сені зікір етуде, шүкір етуде және ғибадатыңды көркем орындауда көмек бере гөр!”

18. «Қабәсәәт мин латаиф әл-қуран»

(Құрандағы кей аяттардың нәзік сырлары)

•Кей тәпсіршілер былай деген: Мәғун сүресінің 4-5 аяттарында: «Намаз оқушыларға өкініш болсын! Сондай намаздарына немқұрайлы қарағандар» деген аят عن “ғән салатиһим сәһун” (яғни, «намаздың сыртына қатысты мағына білдіретін») шылау қолданылған. Бұл шылау, намазын кешіктіретін, тіпті оқымайтын мұнафықтарға қатысты түскен.

Егер осы عن шылауының орнына في (фи) шылауы қолданылғанда, онда мағына намаздарын кешіктіруге емес, намаз оқып жатқан кездегі ықыласы мен хушуғтарына селқос қарағандарға қатысты болар еді.

Ал бұл жағдайда, аяттың мағынасы «намаз оқитын, бірақ ықылассыз болған мүміндерге өкініш болсын» дегенге саяр еді. Фи емес ғәнді қолдаған Аллаға мақтаулар болсын🤲🏻

•Бақара сүресінің 186 аятында Алла былай деді: «Егер құлдарым Мен жайлы сұраса, Мен оларға өте жақынмын. Маған жалбарынып, дұға еткеннің дұғасын жауапсыз қалдырмаймын».

Осы аят оразаға қатысты аяттардың арасында келген. Ғалымдарымыз осыған орай, ораза ұстау, ораза кезінде дұға қылу, дұғаның қабыл болу ықтималын арттыратын ең үлкен нәрсе деп айтқан.

•Юсуф Пайғамбардың бауырлары Юсуфты сымбаттылығын, мал-мүлкін қызғанып құдыққа тастап кеткен жоқ. Юсуф әкесінің махаббатына көбірек бөленгені себепті тастап кетті. Өйткені жүректің берер махаббаты, барлық нәрседен құнды.

17. «Әл-әрбәғун әс-сиражия мин жәуәмиғ кәлимиһи уә хитабиһ»

Шейх Абдулла Сиражуддин Пайғамбарымыздың ‎ﷺ қысқа-нұсқа бірақ көп мәнді қамтыған хұтбалары мен насихаттарын 40 хадиске жинақтап, түсіндірме жасаған кітабы.

Кітапты қолжазбадан жинақтап, жарыққа шығарған үлкен мухаддис –шейх Бәссәм Хижази.

Шейхты Стамбулда зиярат қылғанымызда өзінің қолын қойып, бастасын беріп осы кітапты өзі сыйлаған еді.

Пайғамбарымыздың ‎ﷺ ерекше қасиетінің бірі кез келген ұлттың тілінде ешқандай қиындықсыз әрі тілдің күрмеуінсіз еркін сөйлеп, өз хұтбасын өте оңай жеткізе алатын еді. Ол өзінің бір сөзінде: «Қысқа әрі терең мағыналы сөздерді айтумен жіберілдім» деген.

Ибн Масғудтың риуаятында: «Пайғамбарымызға бүкіл жақсылықтың кілттері әрі сөздердің шешендігі үйретілді» делінді.

Айша анамыз (Алла оған разы болсын) былай деді: «Пайғамбарымыз ‎ﷺ дұғасын қысқа әрі нұсқа айтқанды ұнататын. Сөйлеген кезде де сөздерін бөліп-бөліп әр адамға түсінікті етіп сөйлейтін».

Жәбир ибн Сәмурадан жеткен хадисте: «Пайғамбарымыздың артында тұрып намаз оқыдым. Намазы да (қатты ұзақ емес, қатты қысқа емес) орташа болды. Хұтбасы да солай орташа еді» делінеді.

Енді Алла елшісінің хадистердегі қысқа-нұсқа бірақ көп мағынаны қамтыған өсиеттері:

• Әй, балам. Алланы (Алланың дінін) сақта. Алла сені сақтайды.

• Жәрдем сұрар болсаң, Алладан сұра.

• Алланы кеңшілік кезде көп еске ал. Сонда Алла сені таршылық кезіңде еске алады.

• Жеңіс – сабырмен бірге.

• Жеңілдік – қиындықпен бірге.

• Жолаушы секілді бол.

• Адам жақсы көргенімен бірге болады.

• Жақсылық қылу – жамандықтан сақтайды.

• Жасырын садақа – Раббыңның ашуын басады.

• Туысқандармен жақсы қарым-қатынаста болу – өміріңді ұзартады.

• Әрбір жақсылық садақа.

• Алланың тауары – өте қымбат. Әрине, Алланың тауары ол – жәннат.