Орташа жалақы мен медианалық жалақы: Айырмашылығы неде?
Қазақстанда жалақы деңгейі туралы жаңалықтарды оқығанда, біз көбіне “орташа жалақы” көрсеткішін көреміз. Бірақ бұл көрсеткіш сіздің немесе айналаңыздағы адамдардың нақты табысын көрсетеді деп ойлауға бола ма? Осы сұраққа жауап беру үшін орташа жалақы мен медианалық жалақының айырмашылығына тоқталайық.
Орташа жалақы – барлық қызметкерлердің табысын қосып, олардың санына бөлу арқылы есептелетін көрсеткіш. Мысалы, егер бір топ адамның жалақылары 200 мың теңгеден бастап 3 миллион теңгеге дейін болса, орташа жалақы бұл үлкен айырмашылықты ескеріп, жоғарғы табыстардың ықпалында қалады. Нәтижесінде, орташа жалақы халықтың нақты табыс деңгейін толық бейнелей алмауы мүмкін.
Медианалық жалақы – бұл жалақы деңгейі қызметкерлерді табысы бойынша төменнен жоғарыға қарай тізіп, дәл ортасындағы адамның табысы. Бұл көрсеткіш орта таптың, яғни халықтың негізгі бөлігінің жалақысына жақынырақ болып, нақтырақ көрініс береді.
Қазақстандағы жағдай
2024 жылдың II тоқсанында Қазақстан бойынша орташа айлық жалақы 403 251 теңгені құрады. Ал медианалық жалақы осы кезеңде 285 677 теңге болды. Бұл айырмашылық жоғары жалақы алатын аздаған адамдардың орташа көрсеткішті көтеретінін көрсетеді.
Неге медианалық жалақы маңыздырақ?
Медианалық жалақы халықтың табыстық деңгейлерінің алшақтығын жақсы көрсетеді. Егер орташа жалақы медианалықтан әлдеқайда жоғары болса, бұл жалақы айырмашылығының үлкен екенін білдіреді. Басқаша айтқанда, табыстың басым бөлігі аздаған жоғары жалақы алатын адамдарға тиесілі болуы мүмкін.
Жалақыны талдауда екеуінің маңыздылығы
Әлеуметтік теңсіздікті талдау немесе экономикалық саясат жасау кезінде медианалық жалақы халықтың нақты жағдайын жақсырақ бейнелейді. Сондықтан экономикалық мәселелерді талқылағанда, тек орташа жалақыны ғана емес, медианалық жалақыны да ескерген жөн.
Бұл айырмашылықтарды түсіну – қоғамдағы табыс деңгейін дұрыс бағалаудың маңызды қадамы
Дерек көзі: Ұлттық статистика бюросы
Қазақстанда жалақы деңгейі туралы жаңалықтарды оқығанда, біз көбіне “орташа жалақы” көрсеткішін көреміз. Бірақ бұл көрсеткіш сіздің немесе айналаңыздағы адамдардың нақты табысын көрсетеді деп ойлауға бола ма? Осы сұраққа жауап беру үшін орташа жалақы мен медианалық жалақының айырмашылығына тоқталайық.
Орташа жалақы – барлық қызметкерлердің табысын қосып, олардың санына бөлу арқылы есептелетін көрсеткіш. Мысалы, егер бір топ адамның жалақылары 200 мың теңгеден бастап 3 миллион теңгеге дейін болса, орташа жалақы бұл үлкен айырмашылықты ескеріп, жоғарғы табыстардың ықпалында қалады. Нәтижесінде, орташа жалақы халықтың нақты табыс деңгейін толық бейнелей алмауы мүмкін.
Медианалық жалақы – бұл жалақы деңгейі қызметкерлерді табысы бойынша төменнен жоғарыға қарай тізіп, дәл ортасындағы адамның табысы. Бұл көрсеткіш орта таптың, яғни халықтың негізгі бөлігінің жалақысына жақынырақ болып, нақтырақ көрініс береді.
Қазақстандағы жағдай
2024 жылдың II тоқсанында Қазақстан бойынша орташа айлық жалақы 403 251 теңгені құрады. Ал медианалық жалақы осы кезеңде 285 677 теңге болды. Бұл айырмашылық жоғары жалақы алатын аздаған адамдардың орташа көрсеткішті көтеретінін көрсетеді.
Неге медианалық жалақы маңыздырақ?
Медианалық жалақы халықтың табыстық деңгейлерінің алшақтығын жақсы көрсетеді. Егер орташа жалақы медианалықтан әлдеқайда жоғары болса, бұл жалақы айырмашылығының үлкен екенін білдіреді. Басқаша айтқанда, табыстың басым бөлігі аздаған жоғары жалақы алатын адамдарға тиесілі болуы мүмкін.
Жалақыны талдауда екеуінің маңыздылығы
Әлеуметтік теңсіздікті талдау немесе экономикалық саясат жасау кезінде медианалық жалақы халықтың нақты жағдайын жақсырақ бейнелейді. Сондықтан экономикалық мәселелерді талқылағанда, тек орташа жалақыны ғана емес, медианалық жалақыны да ескерген жөн.
Бұл айырмашылықтарды түсіну – қоғамдағы табыс деңгейін дұрыс бағалаудың маңызды қадамы
Дерек көзі: Ұлттық статистика бюросы