🇰🇿 FINANCE.kz ҚАЗАҚША

ҚАНША АДАМ АКЦИЯҒА ИЕ?

Тегін инвестициялық платформалардың көбеюі, көп адамды инвестиция құюға ынталандырды, әсіресе 35 жастан кіші жастарды қор нарығына тартты.

Акцияға иелік ету жағынан ең жоғары көрсеткіш — АҚШ-та: 180 миллионнан астам адам, яғни халықтың 55%-ы кем дегенде бір акцияға ие. Көршілес Ресейде әр бесінші адам — жеке инвестор.

Қазақстанда депозитарийлердегі ашылған шоттар санына қарап есептесек (елімізде екі депозитарий бар), инвесторлар саны шамамен 20%-ды құрайды.

Алайда KASE-дегі белсенді шоттар бойынша есептесек, жеке инвесторлар саны жалпы халықтың тек 2%-ына жетер-жетпес.

@FINANCEkaz

🏃‍♀️ Спорттан қашып құтыла алмайсың

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша Қазақстандағы ересектердің шамамен 30%-ы аптасына 150 минут орташа немесе 75 минут қарқынды физикалық белсенділікке жетпейді. Яғни, әрбір үшінші ересек адам аз қимылдайды.

Төмендегі инфографикада ДДҰ ұсынған қажетті деңгейге жетпейтін халықтың үлесі көрсетілген. Түсі неғұрлым қою болса, соғұрлым көп адам аз қозғалады деген сөз.

🇰🇿 Қазақстан – 28%
🇷🇺 Ресей – 18%
🇰🇬 Қырғызстан – 20%
🇦🇪 БАӘ – 66%
🇺🇿 Өзбекстан – 32%
🇮🇹 Италия – 40%

🧠 Денсаулық – ең басты байлығыңыз! Оған инвестиция жасаңыз!

@FINANCEkaz

🔥 ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ НЕ ҮШІН ҚОЛДАНЫЛАДЫ?

Visual Capitalist деректері бойынша 2025 жылы жасанды интеллект күнделікті өмірдің ажырамас бөлігіне айналуда.

Пайдаланушылар негізінен идея ойлап табу, контент жасау, терапия және қарым-қатынас, іздеу жүйелері мен оқыту үшін қолданады. Өткен жылмен салыстырғанда бұл көрініс едәуір өзгерген.

Ал сіз жасанды интеллектті не үшін қолданасыз?

@FINANCEkaz

🚀 ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТКЕ ҚАНША ИНВЕСТИЦИЯ ҚҰЙЫЛУДА

Инфографикада қай ел жасанды интеллектті дамытуға қанша қаржы құйып жатқаны көрсетілген. Қазақстан әзірше бұл тізімде жоқ.

@FINANCEkaz

😬 БЮДЖЕТ ОРЫНДАЛУЫ ТИІС

Баяғы жартас сол жартас.
Республикалық бюджет бұрын қалай толығып, қалай жұмсалса, дәл биыл да солай.

2025 жылдың алғашқы үш айында республикалық бюджет жақсы орындалып жатыр. Тіпті салықтар жоспардан да артық жиналған! Қаржы министрлігінің мәліметінше салық түсімдері 102,8%-ға орындалып, бюджетке 4,98 трлн теңге түскен. Соның ішінде салықтан түскені – 3,10 трлн теңге.

Толығырақ — https://the-tenge.kz/articles/ispolnenie-byudzheta-za-tri-mesyatsa

Шығындарға келсек, ең көп қаржы – 1,5 трлн теңге әлеуметтік төлемдерге жұмсалған (99,7%). Денсаулық сақтау саласына – 432,78 млрд теңге (52,7%), соның ішінде 389 млрд теңгесі – МӘМС-ке мемлекет атынан төленген жарна. Білімге – 257,87 млрд (81,6%), құқық қорғау, сот, қылмыстық жүйеге – 253,13 млрд (85,4%), ал қорғанысқа – 135,74 млрд теңге (68,6%) кеткен.

@FINANCEkaz

🙄 Қайырлы таң, инвестор қауым!

Әсіресе алтынды қауіпсіз актив ретінде таңдағандар! Соңғы 25 жылда алтын мен күміс қор нарығындағы индекстерден де көп пайда әкелді.

Иә, 50 жылдық көрсеткіш басқа (төменде комментарийлерден қараңыз), бірақ соңғы жылдары алтын жай ғана қорғаныс емес, нағыз табыс көзіне айналып келеді.

@FINANCEkaz

😍🇰🇿 ҚАЗАҚСТАН 2075

Goldman Sachs-тың болжамына сәйкес 2075 жылы Қазақстан әлемдегі ең ірі отыз экономиканың қатарына қосылады. Аргентина мен Перудің ортасынан орын алуы мүмкін. Ал АҚШ үшінші орынға төмендеп, Қытай мен Үндістан оны шаң қаптырмақ.

P.S. Бұл жаңа шыққан болжам емес, 2022 жылдың соңында жарияланған. Болжам бай елдердің басымдығы Еуропа мен Америкадан Азия мен Африкаға ауыса бастайтынын көрсетсе керек.

@FINANCEkaz

🖼 👉 Трамп әлемдік нарықтарды құлдыратты.
@FINANCEkaz

АҚШ-ТЫҢ ТАРИФТЕРІ

Инфографикада 1890 жылдан бастап АҚШ-тағы орташа кедендік салықтары келтірілген. 1930 жылы Смуут-Хоули заңы қабылданып, 20 000-нан аса тауарға салық көбейтілді. Бұл заң басқа елдердің қарсы шаралар қабылдауына және әлемдік сауданың құлдырауына себеп болып, Ұлы депрессияны күшейтті.

Сол себепті қазір Трампты жаңа Ұлы депрессияны бастауы мүмкін деп айыптауда.

@FINANCEkaz

🔥 ЖАҢА САЛЫҚ КОДЕКСІ

Айтқанымша болмады. Жақында бір подкастта «15 млн еиес, одан да көп болады» деп болжағам — дәл солай болып шықты.

ҚҚС тіркеу шегі 78,6 млн теңгеден 40 млн теңгеге дейін төмендейді. Бұрын 15 млн деп ұсынған еді. Бұл туралы Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин жаңа Салық кодексінің Мәжілістегі бірінші оқылымында айтты.

— Бұл — депутаттар мен үкіметтің ортақ шешімі. Бірақ осы шешіммен біз 160 мың жаңа салық төлеушіден айырылып, бюджетке 400 млрд теңге ҚҚС алмай қаламыз, — деді министр.

ҚҚС мөлшерлемесі — 16%. Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік, кітап шығару және археология ҚҚС-нан босатылады. Денсаулық сақтау мен әлеуметтік салада кейбір дәрілерге жеңілдік болады. Ақылы медқызметтерге ҚҚС — 10%.

Ауыл шаруашылығы өндірушілеріне 70% жеңілдік қарастырылған.

#салықтар @FINANCEkaz

👉 #АНТИХАЙП: FREEDOM, ТЕКСЕРІСТЕР ЖӘНЕ ЖАПА ШЕККЕНДЕР

Freedom-ның топ-менеджері клиенттерді алдады, сондықтан бүкіл компанияға сенбеу керек деген шу күшейіп келеді. Кейбір медиа бұл дауды тым белсенді таратып жатыр. Маған тікелей жазып, пікірлердің астында сұрақ қойып жатқандар көп. Демек #АнтиХайп режимін қосатын уақыт келді. Соңғы екі күн бойы жағдайды зерттеп, барлық материалдарды оқып шықтым. Айтарым бар.

ШЫНДЫҒЫНДА АРРФР (Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі) Freedom компаниясына құжаттық тексеру жүргізіп жатыр. Бұған жеке тұлғалардан түскен төрт шағым себеп болды. Олардың айтуынша, бұрынғы топ-менеджер олардың құқықтарын бұзған. Қаржы нарығының жұмысын білетіндер үшін бұл қалыпты процесс: егер шағым түссе, реттеуші орган міндетті түрде тексеру жүргізеді.

ҚАЛАЙ БОЛДЫ? Компанияның ішкі тексерісі көрсеткендей, сол кезде атқарушы директор лауазымын атқарған Виталий Световой (айта кетейік, атқарушы директорлар Freedom-да көп, сондықтан бұл аса жоғары лауазым емес) қызметін асыра пайдаланып, клиенттердің сеніміне кірген. Ол адамдарға ақшаларын компанияның ресми шотына емес, өзіне жеке аударуға кеңес берген, өйткені “оларды тиімдірек инвестициялаймын” деп уәде еткен. Бірақ, шын мәнінде, ол ақшаны жеке мақсаттарына жұмсап отырған. Оның бұл әрекеті компания басшылығынан жасырын жүргізілген. Ішкі тексеру аяқталған соң компания оны қызметінен босатты, ал жиналған материалдар құқық қорғау органдарына берілді.

Қазақстанда бұл жаңалық па? Өкінішке қарай, жоқ. Бұған дейін де қаржы секторында қызметкерлер тарапынан жасалған алаяқтық аз болмаған. Өткен жылы Маңғыстау облысында банк қызметкері клиенттердің шотынан 90 млн теңге ұрлап, букмекерлік кеңсеге жұмсаған. Ол 5 жылға сотталды. Павлодарда Kaspi Bank-тің кредиттік бөлім басшысы клиенттерге “залогтағы мүлікті арзанға алып беремін” деп, он миллиондаған теңгемен қашып кеткен.
Қызылордада банк қызметкері екі жыл бойы халатының жеңіне ақша жасырып, 600 млн теңгені қолды қылған.

Қаржы институттары арасында алаяқтық оқиғалар аз ба? Жоқ, өкінішке қарай олай емес. Бұл жерде басты айырмашылық — істің әлі сотқа жетпегені. Қалған аспектілер басқа банктер мен қаржы ұйымдарындағы оқиғалармен бірдей. Егер бұл компания деңгейінде ұйымдастырылған алаяқтық схема болса, жапа шеккендер бүкіл ел бойынша мыңдап саналар еді.

Компания алаяқ қызметкердің ісіне жауапты ма? Иә және жоқ. Freedom ішкі тергеу жүргізіп, алаяқтық жасаған қызметкерді анықтап, полицияға тапсырды. Бірақ клиенттер өз еркімен ақшаларын жеке адамға берген, яғни олардың әрекеті де маңызды фактор. Компания өз қызметкерлеріне қатаң бақылау орнатуы тиіс — бұл дұрыс. Клиенттер құжаттарды мұқият оқып, ақшаларын сенімді арналар арқылы басқаруы тиіс — бұл да дұрыс.

Freedom басшылығы бұл алаяқтық схеманы ұйымдастырды немесе оған қатысы бар деп айыптауға негіз жоқ. Компанияның қызметкерлерін қатаң бақылауға алып, ішкі тексерістерді жиілеткені жөн болар, бірақ кез келген ұйымның ішінде алаяқтардың пайда болуынан ешкім толықтай сақтандырылмаған. Ең ірі банктер де, ең беделді брокерлер де, тіпті қаржы нарығын реттеуші органдар мен құқық қорғау құрылымдарының өздері де жемқорлыққа және алаяқтық әрекеттерге ұшырап жатады.

@FINANCEkaz

Трамп «жақсылық» жасауды жалғастыруда — нарық құлдырауын тоқтатар емес. Қытайдың жауапты баж салығы мен жалпы сауда соғысының әсерінен жағдай ушығып барады. Қазіргі сәтте S&P 500 және NASDAQ 3%-дан астам төмендеді, алтын шамамен 2%-ға, ал мұнай бірден 6,5%-ға құлдырады.

@FINANCEkaz

ҰЛТТЫҚ ҚОР АЗАЮДА

Қаржы министрлігі Ұлттық қордың қаражатының түсуі мен пайдаланылуы туралы ай сайынғы есепті жариялады. Құжатқа сәйкес, 2025 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша түсімдер ₸631,44 млрд болса, шығыстар ₸1,45 трлн-ды құрады. «Түсімдер» бөлімінде қосымша пайдаға салынатын салықтың мөлшері теріс мәнде көрсетілген — минус ₸36,68 млн.

Толығырақ оқу — the-tenge.kz

Екі ай ішінде Ұлттық қордан ₸1,45 трлн жұмсалды. Оның ішінде республикалық бюджетке кепілдендірілген трансферт — ₸1,2 трлн, нысаналы трансферт — ₸250 млрд. Қорды басқару және жыл сайынғы сыртқы аудит жүргізуге ₸1,27 млрд бөлінді.

@FINANCEkaz

Tesla-ның нарықтық капитализациясы әлемдегі 15 ірі автоконцерннің жиынтық капитализациясынан асып түседі. Бірақ оның сатылымдағы үлесі небәрі 2,5%-ды құрайды. @FINANCEkaz

💵 Forbes тізіміндегі қазақстандық жетеу

Forbes USA әлемдегі ең бай адамдардың жаңа рейтингін жариялады. Бірінші орынға Илон Маск шықты, ал Марк Цукерберг үздік үштікке қайта оралды. Өткен жылы көш бастаған Бернар Арно биыл бесінші орынға төмендеді.

Қазақстаннан тізімге жеті миллиардер енді:

🇰🇿 464-орын – Вячеслав Ким – $7,1 млрд (+$1,3 млрд)
🇰🇿 597-орын – Михаил Ломтадзе – $5,9 млрд (+$0,7 млрд)
🇰🇿 605-орын – Тимур Турлов – $5,8 млрд (+$2,5 млрд)
🇰🇿 620-орын – Владимир Ким – $5,7 млрд (+$2,1 млрд)
🇰🇿 673-орын – Динара және Тимур Құлыбаевтар – $5,3 млрд (+$0,3 млрд)
🇰🇿 979-орын – Болат Өтемұратов – $3,7 млрд (+$1 млрд)

🔹 Тимур Турлов әлемдегі ең жас миллиардерлер арасында 58-орында және бұрынғы КСРО елдері бойынша ең бай жас миллиардер.
🔹 Михаил Ломтадзе Forbes рейтингінде Қазақстан атынан қайта шықты. Өткен жылы ол Грузия атынан тіркелген болатын, бірақ Forbes Kazakhstan-ның қарсылығы нәтиже берді. Қош келдіңіз, Михаил!

@FINANCEkaz

ИНФЛЯЦИЯ ҚАЙТАДАН ЕКІ ТАҢБАЛЫ САНҒА ЖЕТТІ

Ұлттық статистика бюросы инфляция жөніндегі мәліметтерді жариялады. 2025 жылдың наурызында инфляция деңгейі жылдық есеппен 10% болды (2025 жылдың ақпанында – 9,4%), ай ішінде – 1,3% (алдыңғы айда – 1,5%).

Төлем қызметтері бағасы жыл ішінде 14,3%-ға өсті (ақпанда – 14,1%), азық-түлік емес тауарлар – 9,1% (8,7%), азық-түлік тауарлары – 7,6% (6,5%).

Ай ішінде азық-түлік тауарларының бағасы 1,6%-ға, төлем қызметтері – 1,3%-ға, азық-түлік емес тауарлар – 0,8%-ға өсті.

@FINANCEkaz