Қазақтың морфологиялық икемін пайдаға асыру немесе "қысқа да нұсқа" айдары
Бұдан әрі жұмыс барысында кезіккен күрделі оралымдар мен сөйлемдерді мағынасын жойылтып алмай* қысқарту жолдарын, оған нақты мысал-нұсқаларын қоса келтіріп, өздеріңмен бөлісіп отырмақпын.
"Үйтуді/бүйтуді қажет ететін" деген тіркесте "қажет ететін"-ді (құдай ұрып, ҚР Заңнамасын аударып жатпасаңыз) мүлде алып тастап, "-атын/-етінді" тіке негізгі мәнді арқалаған етістіктің түбіріне "ябыштырып" жіберіңіз — сөйлем мағынасын жоғалтпастан ықшамдалып қалады.
Мыс:
"Талқылауды қажет ететін өзекті мәселелердің барлығын қамтымасақ та..." дегенді
"Талқыланатын мәселенің бәрін қамтымасақ та..." деп, балапан шаштарын күзеп қоюға болады.
Одан қысқасы — ырықсыз райды жұрнағымен қоса "нахқа жіберу":
"Талқылайтын мәселенің бәрін" — бітті, Бәтима.
Одан әрі жүрсек, кейде "мәселе" деген сияқты толықтауыш зат есімді де зынданға тастауға болады (әсіресе, сөйлем тым ресми болмаса):
Мыс.: "Талқылайтынның бәрін қамтымасақ та..."
Ол жарамаса, аздаған ширақтық танытып:
"Көкейдегіні түгел қамтымасақ та" - деуге болады, контекст ондайға мұрша берсе, әрине.
* жойылтып алу — жоғалтып алу Қ-орда, Арал маңы, Қарақалпақ тілдерінің диалекті, сөге көрмеңіздер, осы аймақтың тілін көне, бөтен тілдер ықпалын көп көрмеген, тіпті қызыл кітапқа енуі тиіс диалект санаймын.
#audargazm #қысқа_нұсқа
Бұдан әрі жұмыс барысында кезіккен күрделі оралымдар мен сөйлемдерді мағынасын жойылтып алмай* қысқарту жолдарын, оған нақты мысал-нұсқаларын қоса келтіріп, өздеріңмен бөлісіп отырмақпын.
"Үйтуді/бүйтуді қажет ететін" деген тіркесте "қажет ететін"-ді (құдай ұрып, ҚР Заңнамасын аударып жатпасаңыз) мүлде алып тастап, "-атын/-етінді" тіке негізгі мәнді арқалаған етістіктің түбіріне "ябыштырып" жіберіңіз — сөйлем мағынасын жоғалтпастан ықшамдалып қалады.
Мыс:
"Талқылауды қажет ететін өзекті мәселелердің барлығын қамтымасақ та..." дегенді
"Талқыланатын мәселенің бәрін қамтымасақ та..." деп, балапан шаштарын күзеп қоюға болады.
Одан қысқасы — ырықсыз райды жұрнағымен қоса "нахқа жіберу":
"Талқылайтын мәселенің бәрін" — бітті, Бәтима.
Одан әрі жүрсек, кейде "мәселе" деген сияқты толықтауыш зат есімді де зынданға тастауға болады (әсіресе, сөйлем тым ресми болмаса):
Мыс.: "Талқылайтынның бәрін қамтымасақ та..."
Ол жарамаса, аздаған ширақтық танытып:
"Көкейдегіні түгел қамтымасақ та" - деуге болады, контекст ондайға мұрша берсе, әрине.
* жойылтып алу — жоғалтып алу Қ-орда, Арал маңы, Қарақалпақ тілдерінің диалекті, сөге көрмеңіздер, осы аймақтың тілін көне, бөтен тілдер ықпалын көп көрмеген, тіпті қызыл кітапқа енуі тиіс диалект санаймын.
#audargazm #қысқа_нұсқа