«СИЗЛЕРДЕН ҲӘР БИРИҢИЗ ЖӘҲӘННЕМГЕ ТҮСИЎШИСИЗ» АЯТЫН ҚАЛАЙ ТҮСИНЕМИЗ?
❓Сораў: Қураны кәриймниң Марьям сүресинде «Сизлерден ҳәр бириңиз оған (жәҳәннемге) кириўшисиз. Бул – Рәббиң Өз қәлеўи менен белгилеп қойған ҳүким», деген аятты Шайх Абдулазиз Мансурдың Қураны кәрийм мәнилер аўдармасында оқып қалдым. Усы аят бойынша мөмин-мусылманлар да дозаққа түседиме? Усы ҳаққында кеңирек түсиндирип берсеңиз.
💬Жуўап: Бисмилләҳир Роҳмәнир Роҳим. Аллаҳ таала Марьям сүресиниң 71-72-аятларында айтады:
وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا
«Сизлерден ҳәр бириңиз оған (жәҳәннемге
) кириўшисиз. Бул – Рәббиң Өз қәлеўи менен белгилеп қойған ҳүким. Соң, тақўалыларды (оннан
) қутқарамыз. Залымларды ол жерде (жәҳәннемде
) дизе бүккен ҳалында қалдырамыз» Усы аяты кәриймадағы:
«Сизлерден ҳәр бириңиз оған (жәҳәннемге
) кириўшисиз», сөзи муфассирлер тәрепинен ҳәр қыйлы тәфсир қылынған болып, төменде олардың ең кең тарқалғанларын келтирип өтемиз:
1. Мөминлердиң жәҳәннем үстиндеги көпирден өтиўлери нәзерде тутылған.
Абдуллаҳ ибн Масъуд разыяллаҳу анҳу аятты усылай тәфсир қылған. табеийнлерден Ҳасан Басрий ҳәм Қатада және муфассирлер шайхы Ибн Жәрир Табарий, Шәўкәний киби уламалар усы тәфсирди қоллайды. Муфассирлер буған Сирот көпиринен өтиў ҳаққындағы барлық ҳәдислерди дәлил қылған.
2. Барлық қалайық* дозаққа кириўи, мөминлер ийманы себепли ол жерден азапланбай шығарылыўы нәзерде тутылған. Абдуллаҳ ибн Аббас разыяллаҳу анҳума аятты усылай тәфсир қылған. Имам Бағаўий, Жалаладдин Сүютий, Исмайыл Ҳаққый, Муҳаммад Әмийн Шинқитий ҳәм басқа көплеген муфассирлер усы тәфсирди үстем көрген. Жәбир ибн Абдуллаҳ разыяллаҳу анҳу усы аяттың тәфсири ҳаққында Пайғамбарымыз саллаллаҳу алайҳи ўа салламнан рәўият қылған төмендеги ҳәдис буны қоллайды:
لا يبقى بر ولا فاجر إلا دخلها، فتكون على المؤمن بردًا وسلامًا، كما كانت على إبراهيم، حتى إن للنار ضجيجًا من بردهم، ثم ينجي الله الذين اتقوا، ويذر الظالمين فيها جثيًّا
«Жақсы болсын ҳәм жаман болсын бирде бир адам дозаққа кирмей қалмайды. (Лекин) от Ибраҳим (алайҳиссәләм)ге саламат бир мәкан болғаны киби дозақ та мөминге салқын ҳәм саламат орын болады. Ҳәттеки мөминлердиң салқынынан дозақтың қышқырыўы (күшлирек) болады. Кейин Аллаҳ тақўалы болғанларды дозақтан қутқарады ҳәм залым кимселерди дизерлеген ҳалында жәҳәннемде қалдырады» (Имам Аҳмад рәўияты). 3. Мөминлердиң дозаққа кирмей оның алдында – мәҳшарда топланып турыўлары нәзерде тутылған.
Уллы табеийн Убай ибн Умайр ибн Қатада усылай тәфсир қылған. Усы тәфсирди араб тилиндеги усыл да қоллайды. Мысалы арабларда تَرِدُ الْمَاءَ (тәридүл мәә-ә) дегенде «суўдың алдына келип, сол суўдан ишпеў»ге айтылады. Буннан аятта келген «وَرَدَ» сөзи де дозақ алдына келип, оған кирмеў түсиниледи.
Усы аятты буннан басқа тәфсир қылғанлар да бар, лекин ең тарқалғанлары усылар.
Усы тәфсирлерден қайсы бири туўры болыўына қарамастан, мөминлер Қыямет күни дозақты өз көзлери менен көриўи ҳәм оннан Аллаҳ нәжат бериўи келип шығады. Буның ҳикмети сол, мөмин адам ийманның не деген уллы неъмат екенин сезинеди. Сол ийман оның қолынан жетелеп, жәннетке саў-саламат алып киреди. Соның ушын Аллаҳ таала бизге усы мәселени еслетип, Қуранда мынандай деген:
فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ
«Демек, ким дозақтан узақластырылса ҳәм жәннетке киргизилсе, онда ҳақыйқатында да, жеңиске ерисипти» (Әли Имрон сүреси, 185-аят). Бирақ кәпир болған адам болса, оған алдын жәҳәннем көрсетиледи. Дозаққа кириўинен алдынғы усы көриў кәпир ушын ҳәсирет, өкиниш ҳәм қорқыў болады. Себеби, ол бираздан кейин сол дозаққа кириўин, оннан қутыла алмаўын биледи. Таўфиқ Аллаҳтан.
Өзбекстан мусылманлары басқармасы
Пәтиўа орайы.
*Қалайық –
халық «Қарақалпақ тилиниң түсиндирме сөзлиги. III-том. 108 бет». НӨКИС «ҚАРАҚАЛПАҚСТАН» 1988.
📱http://t.me/nasiyatuz