Forward from: Бірге тексерейік!
Кейінгі кездегі медиадағы моральдық дүрбелеңге қатысты тағы жазбасқа болмады
Біз телефондағы Schoolboy Runaway ойынының айналасындағы шуға қатысты үнсіз отыра алмадық. Алматыда үш жасөспірім суицид жасағаннан кейін WhatsApp мессенжерінде тараған хабарламаларда бұл ойын «балаларды ата-анасынан қашуға үйретеді» деген ақпарат тарады. Жақында шыққан көлемді мақалада біз ойынды ойнап көріп, одан қандай да бір алаң тудыратын ештеңе таппағанымызды айттық.
Бұл жазбаны жариялауымызға не түрткі болды.
Біріншіден, күні кеше WhatsApp мессенжерінде тараған видеода әкесі баласына осы ойынды орнатқаны үшін ұрысып, осы ойынды ойнайтын ауладағы достарының атын айтуға мәжбүрлейді, олардың бұл ойында не істеп жатқанын сұрайды. Бала қатты қорқып, күйзеліп, ойынның мәнін толық түсіндіре алмайды, ал әкесі мұны өзінше түсініп, қате шешім шығарады.
Екіншіден, баспасөз бетіндегі осы ойын туралы ақпарат қазір медиада желдей есіп жүр. Оның ішінде «Хабар» телеарнасының сюжеті де WhatsApp мессенжерінде тарап жатыр. Олар сюжет соңында мәселе ойында емес, жауапкершіліктен қашу деген психологтың пікірін айтады. Бірақ ең алдымен «қауіпті ойынға» қатысты нарративтерге де көп уақыт арнайды.
Үшіншіден, осы ойын туралы Білім министрлігінің ескертпесі: министрлік таратқан ақпаратта Schoolboy Runaway ойынын «қауіпті» дейді.
Енді аздап ақылға қонымды нәрсе айтайық: ойынның сюжеті бойынша ойыншының ата-анасынан серуендеу үшін үйінен қашуы керек дегені, ол балаларды өмірде үйден қашуға үйретеді дегенді білдірмейді. Бұл, жалпы айтқанда, тым қарабайыр ойлау.
Түсінуімізше, жұртты аула сыртына қашу үшін жер үйдің шатырынан шөпке секіретін соңғы эпизод алаңдатады. Жоғарыдағы абзацты оқыңыз.
Бұл ойынға қатысты жалғыз ақылға қонымды қарсы пікір – жас шектеуі. Ол, бұрын жазғанымыздай, бір платформада 12-ге толған балаларға арналса, тағы бірінде 17 жастан асқан жасөспірімдерге арналғаны жазылған. Ойынды әзірлеуші, бәлкім, елдің даурыққанын байқап, ойынға 16+ шектеуін қосуға мәжбүр болды. Бұдан бөлек сюжеттің ойдан шығарылғанын, бұл ойынның «шынайы өмірдегі мінез-құлық үлгісі еместігін» жазады.
Шектеу қалай қалыптасады? Контентке қатысты екені анық. Жоғары жас шектеуін алып, оған не әсер ететінін көрейік. Ойынның ішінде әкесі сыра ішеді – бұл ішімдікті көрсету. Баласын ұстап алған кезде анасы мен әкесі оны ұрады (олар оны шапалақпен ұрады, белдікпен сабайды, бірақ мұны ойынның ішінде көрсетпейді) – зорлық-зомбылық көріністеріне сілтеме жасайды. Футбол көріп отырған әкесі бүкіл команданы сынайды – балағат сөздер мен дөрекі әзіл айтады. Күдікті музыка, саспенс, қудалау мен жазалау элементтері – үрей мен хоррор тақырыбы.
Біз ата-аналарды балаларына эмоционалды зорлық-зомбылық жасамауға шақырамыз, өйткені оларда бұл ойын болмаса да осыған ұқсас ойындар да толып жатыр. Балаларға бұл ойынды ойнауына неге әлі ерте екенін немесе неге мүлде ойнамау керектігін түсіндірудің басқа жолдары бар.
Үйден қашу немесе суицид сияқты ауыр және қорқынышты шешімдердің әлдеқайда күрделі себептері бар екенін түсініңіз: ең алдымен, отбасындағы атмосфера, ата-анамен және құрдастарымен қарым-қатынас, баланың дамуының психоэмоционалдық ерекшеліктері. Телефон ойындарының бұл тізімде болуы екіталай.
Біз телефондағы Schoolboy Runaway ойынының айналасындағы шуға қатысты үнсіз отыра алмадық. Алматыда үш жасөспірім суицид жасағаннан кейін WhatsApp мессенжерінде тараған хабарламаларда бұл ойын «балаларды ата-анасынан қашуға үйретеді» деген ақпарат тарады. Жақында шыққан көлемді мақалада біз ойынды ойнап көріп, одан қандай да бір алаң тудыратын ештеңе таппағанымызды айттық.
Бұл жазбаны жариялауымызға не түрткі болды.
Біріншіден, күні кеше WhatsApp мессенжерінде тараған видеода әкесі баласына осы ойынды орнатқаны үшін ұрысып, осы ойынды ойнайтын ауладағы достарының атын айтуға мәжбүрлейді, олардың бұл ойында не істеп жатқанын сұрайды. Бала қатты қорқып, күйзеліп, ойынның мәнін толық түсіндіре алмайды, ал әкесі мұны өзінше түсініп, қате шешім шығарады.
Екіншіден, баспасөз бетіндегі осы ойын туралы ақпарат қазір медиада желдей есіп жүр. Оның ішінде «Хабар» телеарнасының сюжеті де WhatsApp мессенжерінде тарап жатыр. Олар сюжет соңында мәселе ойында емес, жауапкершіліктен қашу деген психологтың пікірін айтады. Бірақ ең алдымен «қауіпті ойынға» қатысты нарративтерге де көп уақыт арнайды.
Үшіншіден, осы ойын туралы Білім министрлігінің ескертпесі: министрлік таратқан ақпаратта Schoolboy Runaway ойынын «қауіпті» дейді.
Енді аздап ақылға қонымды нәрсе айтайық: ойынның сюжеті бойынша ойыншының ата-анасынан серуендеу үшін үйінен қашуы керек дегені, ол балаларды өмірде үйден қашуға үйретеді дегенді білдірмейді. Бұл, жалпы айтқанда, тым қарабайыр ойлау.
Түсінуімізше, жұртты аула сыртына қашу үшін жер үйдің шатырынан шөпке секіретін соңғы эпизод алаңдатады. Жоғарыдағы абзацты оқыңыз.
Бұл ойынға қатысты жалғыз ақылға қонымды қарсы пікір – жас шектеуі. Ол, бұрын жазғанымыздай, бір платформада 12-ге толған балаларға арналса, тағы бірінде 17 жастан асқан жасөспірімдерге арналғаны жазылған. Ойынды әзірлеуші, бәлкім, елдің даурыққанын байқап, ойынға 16+ шектеуін қосуға мәжбүр болды. Бұдан бөлек сюжеттің ойдан шығарылғанын, бұл ойынның «шынайы өмірдегі мінез-құлық үлгісі еместігін» жазады.
Шектеу қалай қалыптасады? Контентке қатысты екені анық. Жоғары жас шектеуін алып, оған не әсер ететінін көрейік. Ойынның ішінде әкесі сыра ішеді – бұл ішімдікті көрсету. Баласын ұстап алған кезде анасы мен әкесі оны ұрады (олар оны шапалақпен ұрады, белдікпен сабайды, бірақ мұны ойынның ішінде көрсетпейді) – зорлық-зомбылық көріністеріне сілтеме жасайды. Футбол көріп отырған әкесі бүкіл команданы сынайды – балағат сөздер мен дөрекі әзіл айтады. Күдікті музыка, саспенс, қудалау мен жазалау элементтері – үрей мен хоррор тақырыбы.
Біз ата-аналарды балаларына эмоционалды зорлық-зомбылық жасамауға шақырамыз, өйткені оларда бұл ойын болмаса да осыған ұқсас ойындар да толып жатыр. Балаларға бұл ойынды ойнауына неге әлі ерте екенін немесе неге мүлде ойнамау керектігін түсіндірудің басқа жолдары бар.
Үйден қашу немесе суицид сияқты ауыр және қорқынышты шешімдердің әлдеқайда күрделі себептері бар екенін түсініңіз: ең алдымен, отбасындағы атмосфера, ата-анамен және құрдастарымен қарым-қатынас, баланың дамуының психоэмоционалдық ерекшеліктері. Телефон ойындарының бұл тізімде болуы екіталай.