Қазақша әдеби кітаптар

Келін «келін» болмады, «келсап» болды,
«Жақсы қыз ғой» дегенім жансақ болды.
Жалақысын көрсетпей жоқ қылатын,
Жақсы көрген жан екен жан сақтауды.

«Келін, келін» дегенім «келсап» екен,
Ардан жұрдай, ұяттан алшақ екен.
Иманды адам ибалы іс қылмай ма,
Жат жұртқа кеп болса да қанша бөтен.

Келін келін болмады, көркімді алды,
Келген жерге сіңбеді. Төркінжанды.
«Өз қызымдай көрем» деп бауыр тартып,
Жаутаңдаған енелік еркім қалды.

Келін келін екенін демде ұмытқан,
Баптап ішер шайымды мен де ұмытқам.
Шайтан түртіп шығатын шайпау тілі
Ада болды әдепке сай ғұрыптан.

Келін келін болмады, кесір болды,
Сүйіп алған күйеу де шошыр болды.
Бәле іздесе ұрды деп сотқа беріп,
Сәбиін де талай тірі жетім қылды.

Қанбай өскен тектілік бұлағынан,
Енді оның жөнделуі жүдә күмән.
Yй мен жайын жау шауып жатса-дағы,
Телефонын тастамас құлағынан.

Қолданбайтын уақытты қол босаған
Көргенім жоқ дәл мұндай маубас адам.
Немереммен мауқымды басамын да,
Сабыр қылам Құдайға, тәуба соған!

«Алма алыс түспейді ағашынан»,
Келешекті ойлаймын да, тағы ... ашынам,
Тауфиық бер, Тәңірім, бүлдіршінге
Қайталайтын көргенін анасынан!

// Үміт Битенова – Кейбір енелер жыры

Туады адам шалқалап,
Өсірер оны арқалап.
Отырар сосын абайлап,
Жан-жағына қарайлап.

Тұрып ап тәй-тәй басады,
Шуағын күндей шашады.
Сүйкімді сол бір сәбиді
Бауырға бәрі басады.

…Нығырақ басып жөнелер,
Азамат болар ел ерер.
Қызыққа жұрты кенелер,
Ағайын-туған теңелер.

…Қартайып барып бір күні,
Азайтып дархан күлкіні,
Көзінің нұры көшеді,
Көбейіп ыңқыл-сыңқылы.

Отырар сосын қайтадан
Маңайын шолып байқаған,
Ақылды, дана қария
Құдіретке басын шайқаған.

Бататын күнге көп қарар,
Күбірлеп сөзін ақтарар:
«Біздің де барар жеріміз –
Сіздің де кеткен жақ болар…».

Толқынды толқын қуады,
Ақырғы сәт те туады.
Бойына қуат, әл берер
Тірліктің соңғы шуағы.

Ғұмырың қысқа, көкем-ау,
Тамшыдай ғана екен-ау!
Шалқадан жатып сол адам
Аттанып бір күн кетер-ау!

Туу мен өлу арасы, –
Тепе-тең сурет қарашы.
Ғажайып өмір иесі –
Жасай бер, адам баласы!

// Бақытжан Раисова - Ғұмырдың тепе-теңдігі

Қызды ауылдың сыртынан,
Қылаң еткен жиырма бес.
Қызды көрсем қиқайып,
Құлай кеткен жиырма бес.
Суға келген жеңгейге,
Ұнай қалған жиырма бес.
Жеңге, халің қалай? — деп,
Сұрай қалған жиырма бес.
Қыз-бозбала жиналып,
Қызып кеткен жиырма бес.
Алдында мың қамалды
Бұзып кеткен жиырма бес.
Іздесең де табылмас,
Өтті-ау, кетті-ау жиырма бес.

Күлдір-күлдір кісінетін,
Күреңді мінген жиырма бес.
Күрек тісін ақситып,
Сұлуды құшқан жиырма бес.
Тастан қашқан түлкідей,
Сылаң қаққан жиырма бес.
Жастық шақтың қызығын,
Ұрандатқан жиырма бес.
Төрде жатқан кемпірден
Қарғыс алған жиырма бес.
Бесіктегі баладан
Алғыс алған жиырма бес.
Іздесең де табылмас,
Өтті-ау, кетті-ау, жиырма бес.

// Үкілі Ыбырай Сандыбайұлы

Талай қазақ қыздарын да тоңдыра,
Талай қазақ гүлдерін де солдыра,
Ел билеуге алып келді Колбинді
Қазақ ұлы Қонаевтың орнына.

Егемендік – бұл елімнің елдігі,
Егемендік – барлық ұлттың теңдігі.
Егемендік – елін, жерін қорғаған,
Ербол менен Қайраттардың ерлігі.

Желтоқсанның желі, аязы, ызғары
Қанды мұзда талай қазақ сыздады.
Ұлт қамы үшін шыққан сол күн алаңға
Азап шекті қайсар қазақ қыздары.

Қаншама таң атты екен ағараңдап,
Қалаған бақ бермейді ғалам арбап.
Қандай әсем сөздер бар тілімізде,
Қалдырмай бәрін жаздым саған арнап.

Қаңтарылып сезімдер — қылуетім,
Тұман мұңлық сен жайлы, түні жетім.
Ғұмыр бойы өзіңді жырлатардай,
Жаным, қандай бар екен құдіретің?

Жауқазындай көктемгі шықты күткен,
Сені үнсіз сағынам… мықтылық кем.
Сағынышым сен жоқта сарнайды әлі,
Сені үнсіз іздейтін күптіліктен…

Оқты мылтық атылар кезін біліп,
бір бүліктің боларын сезіндіріп,
Жұбан ақын мінбеге көтерілді,
шаңырақтай көзінде көзілдірік.

Қалың жұрттың үні өшті, есі кетті,
Тағдыр сыйын ақынға нәсіп етті.
От ойнаған Жұбанның қара көзі
Геннадидің көк көзін тесіп өтті.

Шаттанатын кез емес, қуанатын,
мезгіл жетті қолына ту алатын.
Кәрін төккен Колбиннің мысын басып,
бүй деп еді қаһарлы Жұбан ақын:

«Ұлым, қызым жазықсыз азапталған,
құтылатын күн бар ма мазақтардан.
Ел егесі – Геннади, сен емессің,
Жер егесі – ежелден қазақ болған!

Жағаласып жетім мен жесірменен,
кімің қалды желігіп есірмеген?!
Менің қызым қолаңшаш қос бұрымын,
сенің ұлың жұлсын деп өсірмеген!

Тегім – Түрік, Хас, Сақпыз – асылданбыз,
тарихыма үнілсең, тасым да аңыз...
Алтай менен Атырау арасында
еркін өскен елімді басыңбаңыз!

Қанатым жоқ биікке ұшқанменен,
жылуым жоқ құшаққа қысқанменен.
Қорғау үшін Отанды соғысып ем,
толарсақтан қан кешіп дұшпанменен.

Амандығы қазақтың – бар тілегі,
атқа қонар елім деп нар түлегі.
«Желтоқсанның көргенше он алтысын»,
қан майданда өлгенім артық еді ...

Мен – қазақпын ешкімге бас ұрмаған,
басынғанда бастан сөз асырмаған.
Ақын жүрек қашанға шыдар дерсің,
аман болсын, туған ел, асыл далам !... »

Шұғыласын алтын күн шашқанында,
осып өтті найзағай қас қағымда.
Шоқ жұлдызы Жұбанның жанып тұрды,
желтоқсанда.
Алматы аспанында ...


// Ғалым Қадибекұлы – Ақтық сөз (1986. Жұбан ақынның Жазушылар одағында Колбинмен кездесуде айтқан соңғы сөзі)

Бұл табиғат тарту қылған көрікті
Əркім қалай қабылдаса ерікті.
Сұлу қыздың сымбатынан не пайда,
Баса алмаса бойындағы желікті?

Өмірінің сақтау үшін шаттығын,
Қара түннен қорғау керек ақ күнін.
Жас жігіттің қайратынан не пайда,
Баса алмаса бойындағы аптығын?

Данышпанның ақылынан не пайда,
Барар жердің жақынынан не пайда,
Бұл дүнияның қызығынан не пайда,
Ғұмыр-жіптің ұзынынан не пайда?

Абайла, дос, алды-артыңды абайла,
Өмір сүру түспейді əсте оңайға.
Жақсылыққа жақсы қызмет етпесе,
Жамандықты өңмеңінен теппесе,
Не пайда бар?
Соны ойла!

// Ақылбек Шаяхмет