DATA HUB Қазақша

👀 Қазан айында несие беру нарығының жайы қалай болды, соған көз жүгіртетін уақыт келді.

Жеке тұлғалар сегментіндегі негізгі бақылаулар:

📉 Жалпы несие беру көлемі қыркүйекпен салыстырғанда 6%-ға төмендеп, 1,3 трлн тг құрады. Динамика негізінен кепілсіз тұтынушылық несиелер есебінен болды, мұнда көлемі айдан айға шамамен 17%-ға төмендеп, 783 млрд тг жетті. Бұл сегменттегі соманы төменге тартқан – несие берудің санының азаюы: қазанда 2,7 млн келісімшарт жасалған, бұл өткен айға қарағанда -22%, ал 2023 жылдың қыркүйегінен бергі ең төменгі көрсеткіш.

🏎 Ал автонесиелеу, керісінше, жақсы жүрген: несие беру көлемі қыркүйекке қарағанда 32%-ға артып, 184 млрд тг жетті. Келісімшарттар саны да осы шамалас динамиканы көрсетті: 23,3 мың дана, айдан айға +29%.

🏘 Ипотекалық несие беру төртінші ай қатарынан 200 млрд тг жоғары деңгейде тұр: осы айда 220,1 млрд тг болды, қыркүйекке қарағанда +9%. Келісімшарттар саны 11%-ға өсті, 12,9 мыңға жуық, оларды 12,8 мыңнан астам қарыз алушы рәсімдеген. Жалпы ипотеканың портфелі 1 қарашаға қарай 6,4 трлн тг жетті, бұл сомаға 612 мың келісімшарт пен 585 мың адам кіреді.

Ал енді бизнес-несиелеу туралы аздаған мәлімет:

↘️ Жалпы несие беру көлемі қыркүйекпен салыстырғанда 16%-ға төмендеп, 1,6 трлн тг аз болды. Бұл соманың үлкен бөлігі, яғни 1,4 трлн тг, негізгі динамиканы айқындаған заңды тұлғаларға тиесілі: қыркүйекпен салыстырғанда -18%. Бірақ бұл жерде ескеретін жайт бар, қыркүйекте жекелеген үлкен келісімшарттар аясында сомалар да айтарлықтай болды.

📄 Бизнес тарапынан алынған несиелердің саны 8%-ға, 48,5 мың бірлікке дейін өскен. Оның ішінде 35,7 мың бірлікті ЖК қамтамасыз етті, қыркүйекпен салыстырғанда өсім +10%.

Қосымша мәліметтерді келесі посттағы суреттерден таба аласыз

Бірінші кредиттік бюро деректері

@DataHub_KZ

«Қазатомөнеркәсіптің» депозитарлық қолхаттарының бір бөлігі БЖЗҚ портфелінен сатылды

2024 жылдың қазан айында Ұлттық банк қордың активтерін басқарушы ретінде компанияның 9,65 млрд теңгелік қағаздарын сатты, бұл БЖЗҚ-ның өзінің деректері.

Атом компаниясының депозитарлық қолхаттары қор портфеліне алғаш рет 2018 жылдың қараша айында оның IPO аясында сатып алынды. 2019 жылы қағаздардың азғантай бөлігі қаңтар, ақпан және наурыз айларында бірнеше мәмілелер аясында сатылды, ал 2020 жылдың маусым айында – тағы сатып алынды. Содан бері осы қазан айына дейін «Қазатомөнеркәсіптің» депозитарлық қолхаттарымен мәмілелер болған жоқ.

Дәл қазір Ұлттық Банктің басқаруындағы БЖЗҚ портфеліндегі атом компаниясының депозитарлық қолхаттарының ағымдағы құны шамамен 254,5 млрд теңгені құрайтынын ескерсек, 2018-2020 жылдары сатып алынғанның басым бөлігі қор активтерінде қалады.

P.S. БЖЗҚ туралы әңгіме қозғалғасын, айтайық: зейнетақы активтері бойынша инвестициялық табыстың жағдайы не болып жатыр? Қысқаша айтқанда, әбден жаман емес. Оның сомасы жыл басынан бері 2,4 трлн теңгеге жақындады, бұл 2023 жылдың сол кезеңіндегі нәтижелерден 90%-ға жақсы. Жыл басынан бері табыстылық 12,67%-ды құрады және 6,6%-дық инфляцияны оңайлықпен басып озуда.

@DataHub_KZ

📈Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік бағасы 2023 жылдың басынан бергі ең жоғары апталық қарқынмен өсті

ҚР СЖРА ҰСБ деректеріне сүйенсек, 12-19 қараша аралығында ӘМАТ бағасы ҚР бойынша, орта есеппен, 0,4%-ға қымбаттаған. Мұндай өсімнің болмағанына ежептәуір уақыт болды - соңғы 92 аптада, яғни өткен жылдың ақпан айының басынан бері байқалмаған еді.

🧅 Бұл жолы ерекше көзге түскені – пияз, оның бағасы 12 қарашадан бері бірден 4,8%-ға өскен. Мұны маусымдық құбылыс деп айтуға келмейді: соңғы үш жылда қарашада мұндай жағдай болмады, тіпті қазан немесе желтоқсан айларында да.

Нақты қалалар бойынша қарастырсақ, 12-19 қараша аралығында пияз бағасының ең жоғары өсімі, 10%-дан жоғары, Павлодарда (+16,4%), Ақтөбеде (+14,8%), Петропавлда (+12,6%) және Алматыда (+12,5%) тіркелген. Әсіресе, Ақтөбедегі жағдай қызық – мұнда бір апта бұрын да пияз бағасы айтарлықтай қымбаттаған еді - 17,4%-ға.

Жалпы алғанда, пияз бағасы еліміз бойынша төртінші апта қатарынан қымбаттап жатыр. Ай басынан бері оның бағасы 12,4%-ға өскен.

@DataHub_KZ

Ипотекалық несиеге өтінімдер саны рекорд орнатуда, өңірлерде мақұлданған өтінімдер саны қарқынды түрде өсіп жатыр.

2024 жылдың III тоқсанында банктерге шамамен 274,4 мың ипотекалық өтінім келіп түскен*, бұл өткен тоқсанмен салыстырғанда 31%-ға көп. Бұл көрсеткіштер ҚР ҰБ-ның банктер арасында жүргізген сауалнамасының нәтижелеріне сәйкес алынған.

Ал жылдық көрсеткіш бойынша өсім аса жоғары емес – 8%, бірақ техникалық тұрғыдан алғанда қазіргі деңгейі – 2018 жылдан бері қолжетімді статистикадағы ең жоғары деңгей.

Өткен тоқсанда мақұлданған өтінімдер саны 122 мыңға жуық болды (тағы да сол кезең бойынша ең жоғары көрсеткіш, тоқсаннан тоқсанға +47%, жылдан жылға +41%).

Астана мен Алматыда 51,1 мың өтінім мақұлданса, басқа өңірлерде бұл көрсеткіш 70,9 мың болды. Астана мен Алматыда көрсеткіш тоқсаннан тоқсанға 42%-ға, жылдан жылға 33%-ға өскен. Ал өңірлердегі өсім бұдан да жоғары: тоқсаннан тоқсанға +50%, жылдан жылға +48%.

Жалпы белсенділіктің артуының себебі неде? Банктердің бағалауы бойынша бұған мемлекеттік бағдарламалар, құрылыс салушылармен серіктестіктің күшеюі және цифрландыру ықпал еткен.

*Жалпы көрсеткіш мақұлданған өтінімдерді де, қаралып жатқан және бас тартылған өтінімдерді де қамтиды.

@DataHub_KZ

🧑🏼‍🍳 Қазақстандықтарда миксерлерге деген қызығушылық күрт оянған ба? Асүйге арналған ұсақ техниканың түсімдері тарихи рекордты жаңартты

2024 жылдың 9 айында ҚР-ға 2,1 млн данадан астам миксерлер, өнімдерді ұсақтағыштар мен шырынсыққыштар әкелінді, бұл 2023 жылдың сол айларымен салыстырғанда 36%-ға артық. Экспорт, яғни ҚР-да өндірілмейтін осы өнімнің кері экспорты, керісінше, 80%-ға дерлік төмендеді.

Нәтижесінде ішкі нарықта шамамен 2,09 миллион құрылғы пайда болды, бұл +43% а/а. Қазіргі көрсеткіш – 2003 жылдан бері барлық қолжетімді статистикадағы кезең үшін ең жоғары көрсеткіш (бәлкім, барлық уақыттағы ең жоғары көрсеткіш: аталып өткен 2003 жылы бір жыл ішінде шамамен 100 мың дана болды).

Айтпақшы, қазіргі 2,1 млн дананы құраған импорт бізге 2023 жылдың қаңтар-қыркүйегіндегі 1,5 миллион дананың құнынан 5%-ға арзанға түсті. Бір әкелінетін тауардың орташа құны 18 доллардан 13 долларға дейін төмендеді.

Негізінен жеткізілімді Қытай қамтамасыз етті, 1,9 млн бірлік әкелінді, орташа есеппен 9 доллардан. Бірақ техника да қымбатырақ болды: мысалы, Жапониядан 5,5 мың долларға бір құрылғы келді.

ҚР СЖРА ҰСБ деректері

@DataHub_KZ

ҚР-да дәрі-дәрмек өндірісінің көлемі күрт өсті

Қазанда 25,3 млрд тг өнім шығарылып, номиналды түрде қыркүйекпен салыстырғанда 185%-ға, ал 2023 жылғы қазанмен салыстырғанда 192%-ға көп болды.

Өсім айтарлықтай болғанымен, бұрын-соңды болмаған рекорд емес: 2021 жылдың сәуірінде номиналды түрде осымен шамалас көрсеткіштер болған еді, ал баға өзгерісін ескергенде тіпті жоғары болды – 22,6 млрд тг. (Түсінікті болу үшін қоса кетейік: 2021 жылдан бастап жалпы инфляция шамамен 50%-ға өсті, ал фармацевтикалық өнімдердің бағасы тұтынушылар үшін орта есеппен 40%-ға артты).

Бір қызығы, теңгедегі қазіргі қарқынды өсімі өнімнің заттай көлемімен, яғни килограммен есептегенде, бірдей емес.
Ақшалай сомасы, негізінен, бір аймақтың көрсеткіші есебінен өсіп тұр – Алматы облысы.

Бұл аймақта өндіріс көлемі теңгемен есептегенде, жылдық және айлық көрсеткіштері бойынша шамамен 7 есе өсіп, 15 млрд тг жеткен. Алайда килограммен есептегенде өсімі аса көп емес. Демек, қазанда бұл аймақта бағасы әлдеқайда жоғары дәрі-дәрмектер шығарылған.

ҚР СЖРА ҰСБ деректері

@DataHub_KZ

🇮🇹Итальяндық маршруттың қазақстандық экспорт үшін маңыздылығы күрт өсуде (бірақ бәрі соншалықты айқын емес)

ҚР СЖРА ҰСБ деректеріне сәйкес 2024 жылғы қаңтар-қыркүйекте Италияға шетелдік жеткізілімдердің $61,4 млрд құраған жалпы көлемінің $15,1 млрд тиесілі болды, яғни шамамен әрбір төртінші экспорттық доллар.

Дәлірек айтсақ, Италияның ҚР жалпы экспортындағы үлесі, біздің статистикаға сәйкес, 24,6%-ды құрайды – бұл кезең үшін кем дегенде соңғы онжылдықтағы максимум. Айтпақшы, соманың өзі де рекордтық көрсеткіш.

Алайда нақты Италиямен сауданың күрт жандануы туралы айтқанда, ескертпелер орын алады. Неліктен?

🛢Бұл бағыттағы барлық дерлік экспорт – мұнай; нақты ағымдағы жылы әңгіме 99% туралы болып отыр. Салалық сарапшылар бұған дейін де-факто Италия онда түсетін барлық шикізат көлемі үшін түпкілікті межелі орын болып табылмайтынын атап өткен болатын.

Өйткені алдымен КҚК арқылы, содан кейін теңіз арқылы бізден өтетін өнімнің бір бөлігі елдің солтүстік-шығысындағы Триест портына түсіріледі, ол жерден Трансальпілік мұнай құбыры арқылы Австрияға, Германияға, Чехияға бірден кете алады.

📈📉Итальяндық сыртқы сауда статистикасы біздің экспорттық деректерімізге қарағанда дәстүрлі түрде Қазақстаннан мұнай импортының әлдеқайда аз көлемін көрсетеді. 2023 жылы айырмашылық шамамен үш есе (ақшамен де, тоннамен де) болды, ал биылғы жылы 8 айдағы қолжетімді итальяндық деректерге қарағанда алшақтық күшейіп келеді.

Бұл ретте еуропалық нұсқада қаңтар-тамыз айларында Қазақстаннан мұнай жеткізу жылдық мәнде қысқарады. Тиісінше, мәліметтердің алдын ала сипатын ескере отырып, Италия арқылы транзиттік жеткізілімдердің маңыздылығы артып келе жатыр деп жанама түрде ұйғаруға болады.

Соңғы жылдары екі елдің нұсқалары бойынша жеткізілімдердің физикалық көлемі қалай болғанын келесі посттағы графикте көрсетеміз.

Деректер көздері: ҚР СЖРА ҰСБ, ҚМ МКК және Италияның Ұлттық статистика институты

@DataHub_KZ

🇰🇿 Бүгін Қазақстанда Ұлттық валюта күні атап өтілуде: биыл теңгеге 31 жыл толды. Сол себепті сіздерге осы тақырыпта аздаған ақпараттарды дайындадық:

📈 ҚР депозиттердің барлық көлемінде теңгедегі салымдардың үлесі 2024 жылдың қазанына қарай кем дегенде 1997 жылдың соңынан бергі рекордтық деңгейге жетіп, 78,7%-ға жуықтады. Жеке тұлғалар бойынша бұл үлес 80,9%-ды құрап, осы уақыт ішіндегі ең жоғары көрсеткіш болып тұр.

👛 Ұлттық банк жүргізген сауалнамаларға сәйкес теңгенің қолма-қол жинақ түрінде сақталу көрсеткіші де артып келеді. Өткен айға қарай респонденттердің 93%-ның жинақ ақшасы ұлттық валютада сақталған. Бұл да 2016 жылдан бергі қолжетімді мәліметтердегі ең жоғары көрсеткіш. (Ескеретін маңызды жайт: дәл сол адамдардың шетел валютасында да қолма-қол жинақ ақшасы болуы мүмкін)

💳 Қолма-қол ақша жайлы сөз қозғалғандықтан, айта кетейік: соңғы жылдары қазақстандық төлем карталары иелері ақшаны сирек шешіп алатын болған. Жалпы транзакциялар арасындағы ақшаны шешіп алу операцияларының үлесі 2019 жылғы 23,9%-дан 2023 жылы 2,1%-ға дейін төмендеген. Ең үлкен өзгеріс пандемия кезінде, 2020 жылы, байқалды. Ал биылғы үш тоқсан қорытындысы бойынша бұл көрсеткіш 1,9%-ды құрады.

🏧 Айтпақшы, Қазақстанның өңірлері ішінде бір операция арқылы картадан шешілген ең үлкен орташа сома - Алматыда (шамамен 152 мың тг), ал ең төмені – Абай облысында (70 мың тг). Еліміз бойынша, орта есеппен алғанда, қаңтар-қыркүйек айларында бұл көрсеткіш, қазақстандық және шетелдік карталарды қоса алғанда, 103 мың тг шамасында болды.

ҚР Ұлттық банкі деректері

@DataHub_KZ

🤳🏼Қазақстандықтардың ұялы байланысқа жұмсауға дайындығы айтарлықтай төмендеп бара жатқан сияқты

ҚР СЖРА ҰСБ деректеріне сәйкес 2024 жылғы қазанда халық тиісті қызметтер үшін 10,6 млрд теңге төледі, бұл ретте бұл қызметтердің нақты көлемі 2023 жылғы қазанмен салыстырғанда 39,5%-ға төмендеді.

❗️Кем дегенде 2011 жылдан бері кез келген ай үшін төмендеу қарқыны максималды болды, бірақ бұл жерде кішкене түсініктеме қажет. Нақты көлемдер бағаның өсу факторының әсерін қоспай есептеледі: долбарлап айтқанда, тауарларды немесе қызметтерді сатудың таза динамикасын олардың құнының өзгеруінің әсерінсіз бағалауға болады.

Есептеу үшін белгілі бір сектордағы ресми баға индексі қолданылады, бұл жағдайда ол айтарлықтай жоғары болып шықты. Мәселен, статистика бюросының мәліметі бойынша, қазан айында ұялы байланыс қызметтері тұтынушылар үшін бірден 27% ж/ж қымбаттады және бұл кем дегенде 2011 жылдан бергі ең жоғары қарқын.

🔻Алайда, көріп отырғандарыңыздай, қымбаттау қарқыны нақты көлемнің төмендеу қарқынынан бәрібір де төмен. Яғни халық ұялы байланыс қызметтері үшін бір жыл бұрынғыға қарағанда тіпті номиналды түрде аз төледі: қазан айында -23,2% ж/ж болды, инфляцияны есепке алмағанда жылдық төмендеу қарқыны қыркүйекте де сондай болды.

🆙Халыққа емес, кәсіпорындар мен ұйымдарға көрсетілген байланыс қызметтерінің көрінісі сергектеу көрінеді. Қазан айында көлем шамамен 7 млрд теңгеге жетті, бұл өткен жылдың сол айымен салыстырғанда номиналды түрде 21,7%-ға өсті. Бір жыл ішінде заңды тұлғалар үшін ұялы байланыс бағасы өзгерген жоқ дерлік (ресми түрде +0,1%), яғни көрсетілген қызметтердің нақты көлемі де солай сияқты дерлік қатты өсті.

✔️Нәтижесінде ҚР-да көрсетілген ұялы байланыс қызметтері көлемінің жиынтық номиналды төмендеуі қазан айында 10% ж/ж құрады, сегменттегі бағалардың жалпы индексін ескергенде, нақты көлемдер 22,7%-ға төмендеді. Бұл күшті естілмеуі мүмкін, бірақ қыркүйекте бұл нақты құлдырау тіпті одан да көп болды – 26,5%. Динамик туралы кейбір деректерді төмендегі графиктен таба аласыз 👇🏼

@DataHub_KZ

Бөлшек сауда күрт алға жылжыды

Қазанда бұл сектордағы ақшалай түсім көлемі 2,16 трлн тг асты, тіпті баға өзгерісін ескергеннің өзінде 2023 жылдың дәл сол айымен салыстырғанда 19,3%-ға көп.

Соңғы он жылда, яғни 2015 жылдың басынан бері, жылдық қарқын қазіргі деңгейден тек екі рет жоғары болды – 2023 жылдың қаңтарында және 2021 жылдың сәуірінде: бұл пандемия мен қаңтардағы оқиғалардан әсерінен болған төмен базадан кейінгі қалпына келу сипатындағы өсуі еді. Алайда қазір ешқандай төмен база туралы айтудың қажеті жоқ, 2023 жылдың қазанында да өсім байқалды.

Жалпы ақшалай түсімнің 37%-дан астамы, яғни 802 млрд тг, қазіргі таңда Алматыға тиесілі. Өсімге ең көп үлес қосқан да дәл осы қала болып тұр. Мегаполистегі жылдық өсім бағалардың өсуімен есептегенде 31%-ға жетті, бұл жерде де төмен база әсері жоқ.

Алматылық сатушылардың ақшалай түсімінің негізгі бөлігі азық-түлікке жатпайтын тауарлар есебінен қалыптасқан – 588 млрд тг. Бағалар өзгерісін ескергеннің өзінде өсім жылдан жылға шамамен 40%-ды құрайды. Алматылық оқырмандар, мойындаңыздаршы, бұл тауарларды сіздер сатып алдыңыздар ма әлде сауда саласы кенеттен көлеңкеден шықты ма? 🙃

@DataHub_KZ

🇨🇳🇲🇳 ➡️ 🇰🇿Моңғолия мен Қытайдан көшіп келу рекордтарды жаңартуда

ҚР СЖРА ҰСБ деректеріне сәйкес, 2024 жылдың алғашқы үш тоқсанында ҚХР-дан ҚР-ға тұрақты тұруға 1451 адам келді, Моңғолиядан – 1088 адам. Екі жағдайда да, 2023 жылдың дәл сол айларымен салыстырғандағы өсім үш есе дерлік: сәйкесінше 177% және 172%.

Бұл ретте Қытайдан көшіп келушілердің саны 2017 жылдан бергі кезең үшін ең жоғары болды, дегенмен, айта кету керек, 2020 жылы небәрі тоғыз адамға аз болды. Ал Моңғолияға келетін болсақ, 2011 жылдан бергі рекорд екенін көреміз және осы уақыт ішінде қазіргі көрсеткіштерге ұқсас ештеңе байқалмады.

Бұл ретте ҚР-дан Қытай мен Моңғолияға кеткендердің саны әдеттегідей айтарлықтай аз, сондықтан көші-қон сальдосы бойынша – келгендер саны минус кеткендер саны – көрініс келумен бірдей.

Бірақ көшіп келушілердің өздеріне оралайық. Олар кім және қай өңірлерге келді?

🔸ҚХР-дан да, Моңғолиядан да келгендердің барлығының дерлік ұлты қазақ (тиісінше 98% және 99%)

🔸Бұл ретте ҚХР-дан көшіп келушілердің жартысы Астанаға немесе Алматыға қоныстанды (Алматыға қарай сәл көбірек), сонымен қатар әрбір бесінші дерлік – Алматы облысында.

🔸Моңғолиядан келгендер үшін ең танымал өңір – Ақмола облысы (33%), ал астаналарға үштен бірінен астамы келеді (Астанаға 23% және Алматыға 13%).

Иә, айтпақшы: биылғы жылы кез келген елден бізге үш тоқсанда 20,4 мың иммигрант келіп үлгерді, бұл 2023 жылдың қаңтар-қыркүйегіне қарағанда 6,5%-ға көп. Шамамен 10,2 мың адам кетті, бұл өткен жылмен салыстырғанда 20%-ға аз, сондықтан көші-қон сальдосы (келгендер минус кеткендер) бірден 59%-ға өсіп, сәйкесінше шамамен 10,2 мың адамды құрады.

Елдер бойынша бөлгенде сальдо қалай көрінетінін төмендегі кестеден қараңыз. Өзбекстан бұрынғысынша көш бастап тұр, оның бірінші жартыжылдықтағы табыстары туралы бұдан бұрын жазған болатынбыз.

@DataHub_KZ