“Жоғары қарамаңыз!” (Don’t Look Up) синдромы.
Біз, қазақтар, уақыттың мәнін жақсы білеміз. “Уақыт – емші” немесе “Уақыт алтыннан да қымбат” дейміз. Бірақ соңғы кездері біздің қымбат уақытымыз бізден қашып бара жатқандай. Себебі, бұрын біз UTC+6 аймағында едік, ал қазір UTC+5-ке қарай кері кеттік. Менің туған жерім Шығыс Қазақстан, Абай облыстарында күн 15:00-де ұясына кіріп кетеді. Ал Астанада сағат 16:30-да далада түнек орнайды.
“Не айтасыз?” – деп министрден сұрасаң: “Бұл қалыпты жағдай”, “Бұл ғылыми негізделген шешім”, тіпті кейде: “Барлығы бақылауда!” – дейді. Ең күлкілісі соңғы жауаптары, себебі сауда мен интеграцияны бақылай алмай отырған министр Құдайдың уақытын бақылаймын деп мәлімдейді…
Министрдің жауаптарынан кейін біз өзімізді бір фильмнің кейіпкерлері сияқты сезінеміз. Атақты Леонардо Ди Каприо ойнағае “Don’t Look Up” фильмін көрген боларсыздар?! Фильмде ғалымдар адамзатқа комета келе жатқанын айтады, бірақ билік пен қоғам, тіпті журналистер оған немқұрайлы қарайды. Бәрі күліп, “Уайымдамаңдар! Барлығы жақсы! Ең бастысы, Жоғары қарамаңдар!” деп басу айтады. Нәтижесі не болғанын білесіздер…
Біз де дәл сондай жағдайдамыз: “Күн ерте батып жатыр!”, “Қараңғыда балалар мектептен келе алмай жүр!”, “Қалаға жарық қосуға көп энергия кетіп жатыр!” - деп айтамыз.
Ал жауап қандай? “Жоғары қарамаңыз!”. “Қайдағы уақыт мәселесі? Сізде басқа проблема жоқ па?” — дейді олар.
Шынымен де, уақыттың еш маңызы жоқ па? Қараңызшы, қазір сіз кешкі 17:00-де үйге қайтып келе жатсаңыз, далада қара түнек. Күздің өзінде күн ерте батып кеткенін көрдік, ал қыста не болады? Балалар мектептен шығып, қараңғы көшеде жүр. Әке-шеше жұмыстан кешкі 18:00-де шықса, тіпті қала толық қараңғылыққа батып кеткен. Бұл дегеніміз – қосымша электр жарығын жағу керек, демек, электр энергиясы үшін қосымша төлем.
Бір сұрақ: Біз неге UTC+6-дан UTC+5-ке ауыстық?
Бұл сұраққа нақты жауап жоқ. Біреу “ғылыми негіз” дейді, біреу “экономикалық пайда” дейді. Бірақ сол экономикалық пайда кімге пайда болды, ол да түсініксіз. Энергияға артық төлем жасайтын біз – қарапайым халық! Ал ғылыми негіз тіпті жоқ болып шықты, оның өзіне енді грант бөліп, енді зерттейміз. Бірақ біздің ғалымдарға да сенім жоғалып кеткен. Олардың көбісі ғылыми негізге сүйеніп зерттеу жасамайды, тапсырыс қандай шешімге ыңғайлы соны жасайды.
Уақыт – бұл ресурс. Ол – қайтарылмайтын ресурс. Ол тек физика мен астрономияның емес, адамдардың өмірінің бір бөлігі. Жұмыста болсын, мектепте болсын, демалыста болсын, уақыт бізге әсер етеді.
Бірақ біздің шенеуніктер үшін уақыт — маңызды емес секілді. Олардың пікірі: “Күн ерте батып жатыр ма?” “Жоғары қарамаңыз, қараңғылықты сезінбеңіз, дала жарық деп ойлаңыз!”
Құрметті Арман Шаккалиев мырза, уақыт – бұл жай ғана сағат емес. Уақыт – біздің өміріміздің бір бөлігі.
P.S. Егер осы постты оқыған соң сіз сағатқа қарасаңыз, бұл жай ғана уақыт емес екенін түсініңіз. Бәлкім, дәл қазір де сыртта қараңғылық орнаған болар… Терезеден далаға және жоғары қараңыз. Бәрі түсінікті болады. Киноның кейіпкерлеріне ұқсамайық, достар).
