КӨРШІ
Ұ.: Талғарда не болып жатыр, біздің Қазақстанда сол болып жатыр. Қазіргі Талғар – тамам елдің кіші бейнесі.
Бізге қасымыздағы өзбектерден үлгі алу керек. Қолдарында мұнайы, газы, пайдалы элементтері болмаса да бастары бар, еңбекқор халық. Тыныштық сақтағанының арқасында қазір дамып бара жатыр. Олар бізден озып кетті.
Ішіміздегі Алтыншы Сатының балалары болмаса мемлекетіміз үшінші, төртінші саты халқының деңгейіне дейін құлап кетті. Жердүниедегі сондай бай елдің халқы әбден кедей боп жүр. Бірінші президенттен мұра боп қалған парақорлық пен жемқорлық елді әбден тұралатты.
Мұны тоқтату керек! Тоқтатпаса халық көтеріледі. Халық көтерілсе қиын болады.
Эволюция жолы өз жоспарымен дамып жатыр. Эволюцияға қауіп жоқ.
Ш.: Қасиетті жазбаларда Жақыптың 12 буынының ішіндегі он буын ұрпағы ата-бабаның жолын ұстамағандықтан құлдыққа ұшырап, айдалып, жоғалып кетті ғой. Олардың кімге қосылғанын, қай жерде жүргенін таба алмай келеді. Сол он буын біздің Азия халықтарының ішінде болуы мүмкін бе?
Ұ.: Иә, тарап кеткен. Бұхар еврейлері – өткен дәуірден көшіп келген солардың қалдықтары. Өзбектердің мақтанышы – Батыр Закиров, Зара Долуханова, анау Азиза Мухамедова...
Ш.: Ол да Бұхар еврейі ме?
Ұ.: Иә. Солар өз еліне патриот болды. Олар әбден өзбек боп кеткен. Өзбектің мәдениетіне кіріп, соның арқасында бай болып, сыйлы болып жүр. Біздің Брусиловский, бізден шыққан Машкевич, жазушы Морис Симашко сияқты емес...
Ш.: Жириновский де біздің жерден шығып, қазаққа қаншама қиянат жасады...
Ұ.: Иә. Оның әсері осы күнге шейін жетіп жатыр. «Қазақтар түкке жарамайтын жалқау халық. Олардың жері болған жоқ» деген сандырақтары ғаламторды әлі кезіп жүр.
Сонда қазаққа нағыз үлкен қиянатты Филип Голощекин жасады. Шын аты – Шая Ицикович. Голощекин – лақап аты. Ол қазақтың кемінде үштен екі бөлігін аштан қырды. Міне – еврейдің бізге жасаған «жақсылығы».
Ал, Бұхар еврейлері Өзбекстанды дамытты. Мәдениетін, ғылымын көтерді. Студент кезімде мен Ыстықкөлде болғанда, арамызда ән конкурсы өтті. Сонда өзбектер жарқырап көрінді. Әндерін айтып, ұлттық аспабында ойнап бәрінің көңілін баурап алды. Олардың дені Бұхар еврейлері-тін. Өзбек университетінен келгендер өңкей ғылым докторлары еді. Математиканың, физиканың, биологияның жас докторлары. Олардың бізді сонша кемітіп, мысқылдай қарағанына мен қатты намыстандым. Жеке басыма тиіссе былқ етпейтін едім. Бұл жерде елімнің намысы таразыға тартылып жатты. Егер елімнің намысына тиіссе мен ешкімді де кешірмеймін. Үлкен бе, кіші ме, академик па қарамаймын. Тойтарыс беруге ұмтыламын. Соған үйренгенмін.
Біздің оқу орнының біреуі менің Политехім, екіншісі Қазақ Селхозинституты болды. Оның студенттері қазақша бір ән бастап еді, оны естіртпей шулап басып тастады. Біздің қолымызда домбыра да болған жоқ. Содан кейін мен сөз алдым. Мен сонда Киплинг стиліндегі өзімнің шығарған өлеңімді айттым.
Ш.: Өзіңіз орындадыңыз ба?
Ұ.: Иә. Сол Киплинг стилі оларды таң қалдырды. Нәтижесінде жеңіс маған бұйырды.
Ш.: Музыкалық аспапта кім ойнады?
Ұ.: Менің досым Коля Чумак. Ол мықты гитарист болатын. Екеуміз қосылып мен шығарған әндерді айтатынбыз. Осы әндердің кейбірі осы күнге дейін студенттер арасында жүруі мүмкін.
Мен сонда 20 жастағы жігітпін. Маған: «бұл қазақтың баласы Киплингті түпкі идеясына дейін қалай біліп алған?» деп олар таң қалып жатты. Киплинг өз уақытында нағыз бағалы ақын болатын. Оның әр шығармасына баспалар мыңдаған фунт стерлинг төлейтін.
Ыстықкөлдің жағасында қазақтың қарапайым баласы Киплингті айтқаны біздің Политехтің де абыройын көтеріп тастады. Өзбектер:
– Бұл қайдан шыққан жігіт? Мамандығы қандай? – деп сұрағанда:
– Ол – компьютерщик. Үшінші курс студенті – деп жауап берді.
– А, онда түсінікті. Компьютерщик, әрі өлең жазса тегін адам болмағаны – десті олар. Сондағы комиссияның шешімімен бірінші орын маған бұйырды. Сөйтіп халықаралық студенттер байқауында қазақ елінің намысын өзбектерден де биік көтеріп жібердім. Мен сонда өзбектердің өте әділетті, мәдениетті жандар екенін көріп таң қалдым. Олардың бәрі де есімде қалды.
Ш.: Өзбектердің дамып бара жатқанына Бұхар еврейлерінің қатысы бар ма?