Қаржылық сауатты арттыруды неден бастау керек?Жаңадан қосылып жатқан оқырмандарымыз бар. Қош келдіңіздер!
Каналдың атауынан көріп тұрсыз, бұл алаңда біз қаржылық сауатымызды ашуға талпынамыз. Бұл – күнделікті жаңалық тарататын арна емес. Бірақ, оқырман үшін маңызды ақпараттар, қаржыгерлер кеңесі, ашық дереккөздердегі мәліметтер, ресми деректер, түрлі көзқарас, ой-пікірдің бәрін мейілінше қамтып отыруға тырысамыз. Керегін алатын, қорытатын – оқырманның өзі.Сонымен, қаржылай сауатты болғыңыз келсе, ашық дереккөздерде айтылып та жазылып жүрген мына кеңестерге назар аударып көріңіз:
1. «Қауіпсіздік жастығын» сайлап қой. Бұл – Сіздің жеке резервтік қорыңыз. Форс-мажор жағдайда пайдаңызға жарата алатын ақшаңыз деп түсінейік. Көптеген сарапшылардың пайымдауынша, «запаста» кемінде 3-6 айға жететін бөлек бюджетің болғаны жақсы. Қордағы ақшаның қаншалықты көп болса, игілігін де соншалықты көресіз. Ең бастысы «қауіпсіздік жастығын» жасауды бүгіннен қолға алыңыз.
2. Айлық бюджетті жүргізіп тұр. Егер Сіздің табысыңыз күнделікті керек-жараққа оңай кетіп қала беретін болса, кейінге ақша алып қалуға мүмкіндік болмаса, бюджет жүргізу керек деген сөз.
- Күнделікті шығынды жазып отыр. Ол үшін ыңғайыңызға қарай қағаз блокнотты, Excel кестесін қолдануға болады. Немесе бюджет жүргізуге арналған түрлі мобильдік қосымшалар бар. Мысалы, iPhone ұстаушылар көп қолданатын қосымшалар арасында мыналарды атап кетуге болады: «Финансы — расходы и доходы», «Деньги ОК», Moneon, CoinKeeper, Monefy. Сол сияқты Android-қа да табылады: «Финансы — расходы и доходы», AndroMoney, 1Money. Яғни, күнделікті, апталық немесе айлық шығындарды жазып отыру арқылы бюджеттің «саңылауын» табуға болады. Сонда ғана аса пайдасы жоқ дүниелерге тұрақты ақша жұмсалып келген тетіктерді табасыз. Көз жеткізіп алған соң оларға ақша жұмсауды түбегейлі тоқтатып, болмаса азайтуға болады.
- Шығынды да жоспарлау керек. Оның бірнеше тәсілі бар. Мысалы, айлық бюджетті әртүрлі категорияға бөліп, реттестіресіз. Әр категорияға лимит қойыңыз. Мәселен, азық-түлікке айына – 100 мың теңге, қыдыруға – 30 мың теңге, көлік пен бензинге – 30 мың теңге. Бұл – бірінші тәсіл. Екінші тәсіл – сатып алатын барлық тауар мен қызметке белгілі бір уақытқа ортақ лимит белгілеу. Егер ол лимитті апталық шығынға белгілейтін болса, әлдеқайда тиімділігін береді. Егер бір аптаға жететін ас-суды лимитті сомаға алатын болсақ, күнделікті шығыннан әлдеқайда пайдалы болады.
- Бюджетті ұзақ мерзімге жоспарлап үйрену керек. «Айлық бюджетті құрып, шығындарды жоспарлау – ол істің басы» дейді мамандар. Одан кейінгі қадамың – бюджетті кемінде 1 немесе одан да көп жылдарға жоспарлау. Әрине, бұл жерде біз азық-түлік сатып алу үшін ондаған жылдарға жоспар құра алмаймыз. Бірақ келешекте үлкен шығындарға ақша жинағымыз келсе, мысалы, көлік сатып алу үшін, ипотекаға бастапқы жарна жинау үшін немесе бір үлкен сапарға дайындалу үшін – әрине, табыс пен жинақ жоспарын жасау керек.
3. Сауда жасау тәсілін өзгерт. Мейілінше зат сатып аларда эмоцияға ерік бермеу керек. Егер жоспарда болмаған дүниені сатып алғыңыз келсе, ең болмаса бір күн үзіліс жасап алған жақсы. Сол аралықта ойланып алуға болады – ол зат шынымен керек пе, жоқ па. Сонда ғана салқынқандылықпен шешім қабылдай аласыз.
Жалғасы бар...Telegram |
TikTok |
Facebook