YEDIL_AQPARAT

Қолданыстағы заңда бұралқы жануарларды «Аулау-Стерилизация- Вакцинация-Босату» бағдарламасы қарастырылған болатын. Мұндай бағдарлама Индия, Түркия, Таиланд және т.б. елдерде қолданылады. Бірақ осы елдерде де, бізде де бұл бағдарлама нәтижесін берген жоқ.
Мысалы соңғы жылдары Қазақстанда иттердің саны азайған жоқ. 2023 жылы бұралқы иттің саны 52413 болса, 2024 жылы 72833 ит тіркелген. Ал, осы мәселені зерттеп жүрген GUSODER ұйымының мәліметі бойынша Түркияда қазір 5 миллионға дейін бұралқы иттер бар екен. Түркияда 2 жыл ішінде иттердің шабуылынан 107 адам, оның ішінде 50 бала қайтыс болды Индия, Түркия елдері Дүниежүзілік денсаулық ұйымының ақпары бойынша құтыру ауруының қатері үлкен мемлекеттер болып есептеледі.

Халықаралық тәжірибелерді зерттей келе, біздер бұралқы жаунарлардың санын реттеу үшін көптеген елдерде (Норвегия, Исландия, Ұлыбритания, Латвия, Эстония және т.б.) қолданылатын «Аулау-Ұстау-Эвтаназия» механизмін енгіздік. Бұл механизм бойынша бұралқы жануар ауланады, 15 күн уақытша пунктте ұсталады. Егер ешкім оны алып кетпесе, онда он бес күннен кейін эвтаназияға жіберіледі.
Егер қожайны бар жануар болса, онда 60 күн ұсталады. Қожайны келіп алып кетпесе, онда олда эвтаназияға кетеді. Осы механизмді кейбір зооқорғаушы ұйымдар, депутаттар қолдамай отыр, бірақ өздері бұралқы жануарлардың санын реттейтін нақты механизм ұсына алмады.

Жалпы бұралқы жануарларды реттеу және оларды қорламау кешенді шараларды қажет етеді.
1. Кез келген үй жануарының қожайны болуы керек, ит болсын, мысық болсын. Қожайыны оны чипировать етіп, тіркеу қажет. Еуропадағыдай бір де бір қожайыны жоқ жануар қалмауы керек.
2. Қожайны қалайда вакцинция жасап, қажет болған жағдайда стерилизациядан өткізу керек.
3. Отбасында, барлық деңгейдегі білім ұйымдарында жануарларға деген қамқорлық және олармен қалай қарым-қатынас жасау керек тәрбиенің бір бағыты болуы керек. Яғни жануарларды қараудың мәдениеті қалыптасуы қажет.
4. Жергілікті жерлерде қажетті инфрақұрылымдар: панажай, уақытша ұстайтын пунктер жасақталуы қажет және бюджетте қажетті қаражат бөлінуі қажет.
5. Ветеринария қажетті қызметтің бәрін сапалы атқару керек.
6. Жануарларды сатып алу жүйесі ашық, көлеңкесіз болуы керек.
7. Жануарлар иелерінің жауапкершілігін қатайту керек. Мысалы Италияда көшеге үй жануарларын лақтырғаны үшін қылмыстық жауапкершілік пен 10 мың еуро айыппұл төлеу қарастырылған, ал Францияда көшеде жануарын қараусыз қалдырған қожайынына 3 жыл түрме және 45 мың еуро айып пұл салынады.

Сонымен қатар бізге түсініксіз бірнеше мәселе бар.
Неге зооқорғаушылар мен белсенділер қырылып жатырған ақбөкен, ит балықтар туралы жақ ашпайды? Қуаңшылықта мыңдаған Маңғыстауда мал қырылды, олар туралы мәселе көтерген жоқ!
Неге зардап шеккен, қайтыс болған адамдардан көрі ит пен мысық оларға маңызды?
Неге жануарларға жандары ашыса, панажай ашып немесе үйлеріне алып бақпайды?
Олар не десе о десін, осы жаңа заң жобасының авторларының бірі ретінде, маған азаматтарымыздың, оның ішінде балалардың өмірі мен денсаулығы қымбат!

🌍СОР29 БАКУ
ПАРЛАМЕНТАРИЛАР КОНФЕРЕНЦИЯСЫ

Кеше СОР29 аясында Әзірбайжанның Милли Меджилисі мен Парламентаралық Одақтың ұйымдастырған конференциясы өтті.

🌡🌪🌊Әлемінің көптеген елдерінің спикерлері мен депутаттары бос қосқан жиында климаттың өзгеруіне байланысты көптеген мемлекеттер зардап шегіп жатырғаны айтылды.

✅️Чад, Того өкілдері елдерінде қуаңшылықтан балалардың өлімінің көбейгені, ауыл шаруашылығына зиян келіп жатырғанын эмоциямен айтып өтті. Аралды мемлекеттердің жағдайы да онша емес екен. Балық азайған, құйындар мен дауылдарда кері әсерін тигізуде.

✅️Екінші көтерілген тақырып әр елдің Парламенті ұлттық заңдарын климаттың өзгеруіне бейімдеуді тездетіп, бюджет шығындарында "жасыл" технологиялар мен әдістерге басымдық беру.

✅️Үшінші көтерілген мәселе дамыған елдер қаржы қорлары мен институттарына қомақты қаржы бөліп, дамып келе жатырған елдерге нақты көмек көрсетуді бүгіннен бастап іске асыру. Әйтпесе кеш болады деген тезис жиі айтылды.

💰Жалпы 2035 жылға дейін дамыған елдер 1-1,3 трлн АҚШ долларындай қаржыны климат мәселесін шешуге бағыттау керек.
Ең маңызды мәселелердің бірі - технологиялар қолжетімді және ашық болуы керек.

📈Парниктік газ туралы Еуропалық комиссияның 2022 жылғы мәліметі бойынша парниктік газды шығаратын ТОП-20 мемлекет (әлемдегі жалпы үлесі, %)
1. Китай — 29,16%
2. АҚШ — 11,19%
3. Индия — 7,33%
4. Ресей — 4,8%
5. Бразилия — 2,44%
6. Индонезия — 2,31%
7. Жапония — 2,2%
8. Иран — 1,77%
9. Мексика — 1,52%
10. Сауд Аравиясы — 1,51%
11. Германия — 1,46%
12. Канада — 1,41%
13. Оңтүстік Корея — 1,35%
14. Түркия — 1,28%
15. Австралия 1,06%
16. Пәкістан — 1,02%
17. Оңтүстік Африка — 0,99%
18. Вьетнам — 0,91%
19. Таиланд — 0,86%
20. Франция — 0,8%

📈Тағы бір рейтинг ол мемлекеттегі адам басына шаққандағы парниктік газдардың үлесі. Ол бойынша ТОП-20 кірген мемлекеттер (тонна):
1. Катар — 67,38 т;
2. Палау — 61,95 т
3. Бахрейн — 39,29 т
4. Кувейт — 37,96 т
5. Тринидад и Тобаго — 33,27 т
6. Бруней — 32,66 т
7. БАЭ — 29,33 т
8. Оман — 25,59 т
9. Сауд Аравиясы — 22,64 т
10. Австралия — 21,98 т
11. Түркіменстан — 20,8 т
12. Канада — 19,79 т
13.Гибралтар — 19,69 т
14. Жаңа Каледония — 19,35 т
15. Монғолия — 19,07 т
16. Ресей — 17,99 т
17. АҚШ — 17,90 т
18. Қазақстан — 17,33 т
19. Жаңа Зеландия — 16,83 т
20. Ливия — 15,32 т