✨✨✨
📌АЛЛА ЕЛШІСІНЕ (ОҒАН АЛЛАНЫҢ САЛАУАТЫ МЕН СӘЛЕМІ БОЛСЫН) ҚАТЫСТЫ ӘДЕПТЕР
Мұхаммед пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) - Алла Тағаланың сүйікті құлы, адамзаттың ардақ тұтар ұстазы, пайғамбарлардың ең соңғы мөрі. Бүкіл пайғамбарларды үйге теңейтін болсақ, үй салынғанда оның негізі қойылып, кабырға тұрғызылып барып, соңынан үйдің ең биігінде орналасқан шатыры жасалады. Пайғамбарымыз да (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ең соңғы пайғамбар болғанымен дәреже тұрғысынан барлығынан биік.
Ардақты Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) көзі тірісінде-ақ Алла Тағала Құран аяттары арқылы сахабаларға ол кісіге (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) қатысты әдептерді үйретіп отырған. Мысалға «Хужурат» сүресінің алғашқы аятында Алла Тағала: «Уа, иман еткендер! Алладан әрі Елшісінен ілгері кетпеңдер. Әрі Алладан қорқыңдар. Шүбәсіз Алла, аса естуші, толық білуші» (38), - деп бұйырған. Ибн Аббас аталмыш аяттағы: «Алладан әрі Елшісінен ілгері кетпеңдер», - дегенді Алланың кітабы мен Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннетінің алдына шығып кетпеңдер, Алланың кітабы мен Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннетіне қайшы келмеңдер деп түсіндірген.
Имам Қуртуби: «Ендеше кімде-кім сөзде, істе Алла елшісінен ілгері кетсе, онда ол Алла Тағаладан ілгері кеткен болады. Себебі, Пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Алла Тағаланың әмір еткенін ғана сөйлейді», - дейді.
Демек, мұсылман адам Алла Тағаланың кәләмі Құран, Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) хадисі айтылып жатқан уақытта оған қайшы келетін ой айтудан сақтанып, тоқтай білуі қажет. Хакім Абай:
Ақсақал айтты, бай айтты,
Кім болса, мейлі, сол айтты
Ақылменен жеңсеңіз.
Надандарға бой берме,
Шын сөзбенен өлсеңіз.
Аят, хадис емес қой,
Күпір болдың демес қой,
Қанша қарсы келсеңіз, - дейтіні осыдан.
Абай атамыз бұл өлеңінде: «Аят, хадис емес қой, Күпір болдың демес қой», деу арқылы кез келген адамның сөзін ақыл таразысына салуға рұқсат екендігін айта келе, аят пен хадиске қарсы келудің күпірлікке апарытынын ескертеді. Өйткені пенденің сөзіне қайшы келу күпірлікке түсірмейді. Ал, аят пен хадиске қайшы келу күпірлікке алып келеді.
«Хужурат» сүресінің келесі аятында Алла Тағала: «Уа, иман еткендер! Дауыстарыңды Пайғамбардың дауысының үстіне көтермеңдер. Өзара бір-біріңе дауыстағандай Пайғамбармен дабырлап сөйлеспеңдер. Амалдарың жойылып, оны сезбей де қаласыңдар. Шынында Пайғамбардың жанында дауыстарын бәсеңдеткендер, міне солар, Алла жүректерін тақуалық үшін сынағандар. Оларға жарылқау әрі зор сыйлық бар» (39), - деген.
Осы аят нәзіл болғанда дауысы жаратылысынан қатты шығатын Сәбит ибн Қайс (Алла оған разы болсын) атты сахаба оны өзі жайлы түсті екен деп ойлап, ел көзіне көрінбей, үйінде күні-түні жылаудан бас көтермей жатып алады. Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ол сахабасын бірнеше күн көрмегендіктен, қайда екенін сұрастырады. Сахабалар ол кісінің жағдайын айтқанда, бірден Сәбитті шақыруға бұйырады. Сәбит келгенде Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Сені не нәрсе жылатты?» - деп сұрайды. Ол: «Мен дауысым қатты болғандықтан: «Амалдарың жойылып, оны сезбей де қаласыңдар», деген аят маған қатысты түсті ме деп қорқамын», - деп жауап қатады. Сонда Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) оған: «Сен мақтауға лайықты өмір сүріп, шаһидтік өліммен қаза болып, әрі сені жәннатқа кіргізсе, риза боласың ба?» - дейді. (40) Осылайша ол Пайғамбарға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) деген құрметтің себебінен көзі тірісінде жәннатпен сүйіншіленеді.
Хазреті Омар да (Алла оған разы болсын) осы аяттар түскеннен кейін Пайғамбардың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жанында өзге біреуге сырын айтып тұрған адамдай, дауысын өте бәсең қылып сөйлейтін болған екен. Тіпті Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) оның сөзін естімей қалып: «Омар, қаттырақ сөйле», - дейтін болыпты.
Жалғасы ⤵️⤵️⤵️
📌АЛЛА ЕЛШІСІНЕ (ОҒАН АЛЛАНЫҢ САЛАУАТЫ МЕН СӘЛЕМІ БОЛСЫН) ҚАТЫСТЫ ӘДЕПТЕР
Мұхаммед пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) - Алла Тағаланың сүйікті құлы, адамзаттың ардақ тұтар ұстазы, пайғамбарлардың ең соңғы мөрі. Бүкіл пайғамбарларды үйге теңейтін болсақ, үй салынғанда оның негізі қойылып, кабырға тұрғызылып барып, соңынан үйдің ең биігінде орналасқан шатыры жасалады. Пайғамбарымыз да (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ең соңғы пайғамбар болғанымен дәреже тұрғысынан барлығынан биік.
Ардақты Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) көзі тірісінде-ақ Алла Тағала Құран аяттары арқылы сахабаларға ол кісіге (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) қатысты әдептерді үйретіп отырған. Мысалға «Хужурат» сүресінің алғашқы аятында Алла Тағала: «Уа, иман еткендер! Алладан әрі Елшісінен ілгері кетпеңдер. Әрі Алладан қорқыңдар. Шүбәсіз Алла, аса естуші, толық білуші» (38), - деп бұйырған. Ибн Аббас аталмыш аяттағы: «Алладан әрі Елшісінен ілгері кетпеңдер», - дегенді Алланың кітабы мен Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннетінің алдына шығып кетпеңдер, Алланың кітабы мен Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннетіне қайшы келмеңдер деп түсіндірген.
Имам Қуртуби: «Ендеше кімде-кім сөзде, істе Алла елшісінен ілгері кетсе, онда ол Алла Тағаладан ілгері кеткен болады. Себебі, Пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Алла Тағаланың әмір еткенін ғана сөйлейді», - дейді.
Демек, мұсылман адам Алла Тағаланың кәләмі Құран, Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) хадисі айтылып жатқан уақытта оған қайшы келетін ой айтудан сақтанып, тоқтай білуі қажет. Хакім Абай:
Ақсақал айтты, бай айтты,
Кім болса, мейлі, сол айтты
Ақылменен жеңсеңіз.
Надандарға бой берме,
Шын сөзбенен өлсеңіз.
Аят, хадис емес қой,
Күпір болдың демес қой,
Қанша қарсы келсеңіз, - дейтіні осыдан.
Абай атамыз бұл өлеңінде: «Аят, хадис емес қой, Күпір болдың демес қой», деу арқылы кез келген адамның сөзін ақыл таразысына салуға рұқсат екендігін айта келе, аят пен хадиске қарсы келудің күпірлікке апарытынын ескертеді. Өйткені пенденің сөзіне қайшы келу күпірлікке түсірмейді. Ал, аят пен хадиске қайшы келу күпірлікке алып келеді.
«Хужурат» сүресінің келесі аятында Алла Тағала: «Уа, иман еткендер! Дауыстарыңды Пайғамбардың дауысының үстіне көтермеңдер. Өзара бір-біріңе дауыстағандай Пайғамбармен дабырлап сөйлеспеңдер. Амалдарың жойылып, оны сезбей де қаласыңдар. Шынында Пайғамбардың жанында дауыстарын бәсеңдеткендер, міне солар, Алла жүректерін тақуалық үшін сынағандар. Оларға жарылқау әрі зор сыйлық бар» (39), - деген.
Осы аят нәзіл болғанда дауысы жаратылысынан қатты шығатын Сәбит ибн Қайс (Алла оған разы болсын) атты сахаба оны өзі жайлы түсті екен деп ойлап, ел көзіне көрінбей, үйінде күні-түні жылаудан бас көтермей жатып алады. Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ол сахабасын бірнеше күн көрмегендіктен, қайда екенін сұрастырады. Сахабалар ол кісінің жағдайын айтқанда, бірден Сәбитті шақыруға бұйырады. Сәбит келгенде Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Сені не нәрсе жылатты?» - деп сұрайды. Ол: «Мен дауысым қатты болғандықтан: «Амалдарың жойылып, оны сезбей де қаласыңдар», деген аят маған қатысты түсті ме деп қорқамын», - деп жауап қатады. Сонда Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) оған: «Сен мақтауға лайықты өмір сүріп, шаһидтік өліммен қаза болып, әрі сені жәннатқа кіргізсе, риза боласың ба?» - дейді. (40) Осылайша ол Пайғамбарға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) деген құрметтің себебінен көзі тірісінде жәннатпен сүйіншіленеді.
Хазреті Омар да (Алла оған разы болсын) осы аяттар түскеннен кейін Пайғамбардың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жанында өзге біреуге сырын айтып тұрған адамдай, дауысын өте бәсең қылып сөйлейтін болған екен. Тіпті Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) оның сөзін естімей қалып: «Омар, қаттырақ сөйле», - дейтін болыпты.
Жалғасы ⤵️⤵️⤵️