men❤️‍🩹

4️⃣0️⃣🔝

жақында “жаһан” журналынан қызықты бір мақала оқып қалдым. содан тобықтай. сүбелі деген жерлерін жаза кетейін.

адам баласының кемеліне келіп, өзінің саласында салуалы биікке жететін кезі – қырықтың төңірегі екен.
кей кәсіпкерлер жас кезінде жасындай жарқылдағанымен, өмірлік жобаларын қырықтан асқанда жүзеге асырыпты.
марк тсукерберг пен билл гейтстің әлемдік империяларының іргетасын жиырмаға жетпей төсегені, стив джобстың аpple шаңырағын жиырма жасында көтергені де рас.

☕️бірақ джобстың бағын ашқан, табысын молайтқан жұлдызды инновация – iрhone жұртшылыққа жеткенде ол 52 жаста екен.

↗️сол сияқты жеф безос кітап сататын платформа – amazon-ды әмбебап дүниеге дүкенге айналдырғанда 45-те еді.

📚пенсильвания университеті жанындағы уортон бизнес мектебінің профессоры даниел кимнің зерттеуі бұл сөзімізді қуаттай түседі.
Оның әріптестерімен бірге жүргізген “аge and high growth entrepreneurship” деп аталатын ғылыми жұмысы америкадағы ең табысты кәсіпкерлердің жұлдызы жиырмада емес, алпыста да емес, қырықты орталаған шағында жарқырайтынын көрсетеді.

даниелдің айтуынша, 2007-2014 жылдар аралығында ақш-та компания құрған кәсіпкерлердің орташа жасы – 42.
даниелдің командасы зерттеудің аймағын кеңейтіп, хай-тек стартаптар мен патенттерге байланысты салаларды да тексеріп көрді. ғажабы сол, бұл тарапта да орта жас – 43 жас екені анықталды.

✏️кремний аңғары мен бостон төңірегін ғана зерттеу нысаны етіп алды. сөйтсе, бұл жақта да бизнес негіздеушілердің дені отызды жеміріп, қырықты толтыра бастаған байсалды кісілер екені белгілі болды.

💬тарихқа қарасақ, қалам ұстағандардың да өмірлік жобаларын қырықты алқымдаған кемел жаста тәмамдағанын байқаймыз. мысал үшін, толстой өзінің “соғыс және бейбітшілік” деп аталатын атақты шығармасын отыз алты жасында батсап, қырық бірінде тәмамдапты.

📚мұхтар әуезов те “абай жолының” бірінші кітабына осы жаста кірісіпті. толстой мен деңгейлес жазушы – тургенев те “рудин”, “дворян ұясы”, “қарсаңда”, “әкелер мен балалар” атты романдарын отыз жеті мен қырық төрт жас арасында таңбаға түсіріпті.

☁️бальзактың “горио әкей”, “үзілген үміттер”, “аңғардағы лала гүл”, “цезарь бирото”, “ескілік мұражайы”, “аңғардағы лала гүл”, “цезарь бирото” тағысын тағы романдары өмірінің осы белесінде дүниеге келіпті.
достоевский қырық жасында “тапталғандар мен қорланғандар”, қырық бір жасында “өлі үйден шыққан жазбалар”, қырық төрт жасында “қылмыс пен жаза” романдарын жазса, джойс қырық жасында “улисс” романын, хемингуэй қырық бір жасында “қоңырау кімді жоқтап күңгірлейді” романын жарыққа жеткізіпті.

💡келешектің кірпішін қалайтындар қызу қанды жиырмадағылар мен отыздағылар емес екен, байсалдылыққа жеткен, абайшылдықты үйренген қырықтағылар мен елудегілер екен.
жұмыс орындарын ашып, халықтың әл-ауқатын көтеретіндер де, мемлекетке салық төлеп, келешек ұрпақтың жолын ашатындар да осылар екен.

💡демек, университетті бітіре салысымен, стартапер атанғысы келетіндер мен әлемдік компания құрғысы келетіндердің салы суға кетіп, жолы болмай жатса, жабықпауы керек.
тсукербергше түнекті жарып шыға алмағандарына налымауы керек.
себебі өмірлік шаруаға кірісетін жасқа келмеді, бар қызығы алда деген сөз.

🔗“жаһанды” жата-жастана оқыңыздар, ағайын.

түркі дүниесінен нобель алған жалғыз жазушы орхан памукты айтам…бір кітабында бүй депті: “достоевскийдің “братья карамазовы” романын алғаш оқығаным есімде қалыпты. он сегіз жаста ем. терезесінен босфор көрінетін бөлмеде өзім жалғыз отырып оқитынмын. әкемнің кітапханасында осы романның қырқыншы жылдары аударылған нұсқасы мен констанс гарнеттің ағылшынға аударғаны бар-тын”. памуктың өміріндегі үлкен жаңалық, ой-санасындағы арпалыс, таным өресіндегі жаңа өріс осы романды оқыған соң басталып кеткен екен…

оны неменеге жазып отырмын?
⚡️памуктай қалам тербер, өнімді жазар, соны соқпақ салар, нобель алар кісі он сегізінде “жаспын” демес керек. тереңдеген сайын кереңденер ұрпақ мәтіннен мән іздемейді. көптің бірі болмау лазым.
⚡️үйдегі кітапхана. әкесі қырқыншы жылдардың өзінде орыс романының бірнеше нұсқасын үйге әкеп қойған. харвард зерттеуі бойынша көзі қарақты оқырманды, зейінді зерттеуші, ілім ізденген шәкіртті ойлы ата-ана, кітапқа шұқшиған отбасы тәрбиелейді.

қарымды қаламгерді “оқырман отбасы” тудырады.

сөзіміз дәйекті болсын деп мына бір зерттеуді ұсынам:

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0276562410000090

кітапқұмар баланы тамақ ішіп болғасын телефон шұқып жайына кететін әке мен шеше емес, терең ойлы ата-ана баулиды дейді. авторлар 27 ұлтты назарға алып, 70 мың деректі дәйек қылады.

🔺p.s: the atlantic жариялаған “why some people become lifelong readers” атты мақалада қалам ұстап туған балалар мен “оқырман отбасының” түр-тегін жіліктеп, тарауларға бөліп тұрып беріпті. ілім ізденген талапкер оқыса деп отырмыз.