Камал Мәмбетов
Ҳүждан
Роман
Соның ушын да мен тек өз жумысымды билемен. Мениң жумысым, сениң жамбасың менен билегиңе ийне шаншыў. Соның ушын да жамбасыңа қарайман. Көзиң аўырған болса, көз докторға бар, - деп қайтарып таслайды.
Тәўиплердиң аўырыўларды меншиклеп бөлип алғанындай, бул жерде де ҳәрбир кроваттағы наўқас өз жағдайларына қарап врачларға бөлинген. Булардың ишинде белгили режимге бойсындырылған наўқас тек Қасым. Оған көбирек сыртқа шығыўға болмайды екен. Соның ушын да ол сыртқа шығып, салқын саялы тереклер арасында он-он бес минут ғана отырғаны болмаса, қайтадан кроватына келип жатыўға мәжбүр болады.
Жүреги шаншып, басы аўырып азар берип турған жоқ. Сонда да врачлардың айтқанына бойсыныўға миннетли. Бүгинде өз кроватына келип жатты. Палатаның ишинде өзинен басқа ҳеш ким жоқ. Тып-тыныш. Бундай ўақытларда өз өмиринде ушырасқан белгили ўақыяларды ойлап кететуғын Қасымның әдети еди. Бүгин де тап солай болды. Сол баяғы аспирантураға түскен жылларын ойлап кетти. Мурат Мухамедович шет ел сапарынан қайтып келгеннен бир ҳәпте кейинирек, Қасым оның менен ушырасыўға келисти. Себеби ол диссертацияның айырым тартыслы бөлимлерин илимий басшысы менен ойласып, консультация алыўға тийисли еди. Кеше кеңсеге қоңыраў еткенинде, устазы:
- Шемби күни саат бесте кел, - деп айтқан.
Мурат Мухамедовичтиң өзиниң жумыслары да асып-тасып атыр. Ол ҳәр күни аспирант күтип отыра алмайды. Соның ушын да тайынлаған ўақытта кешикпестен барып ушырасыўы керек еди.
Ол белгиленген ўақыттан бир саат бурын жолға шықты. Октябрь Революциясы қыябанын айланып бираз жүрди. Белгиленген сааттан бес минут бурын Академияның қабыллаў бөлмесине жетип барды да жоқарыға қоңыраў етти. Сол баяғы секретарь қыздың таныс даўысы еситилди.
- Сизди Мурат Мухамедович саат он жетиде қабыл етеди. Пропуск бюросынан руқсат қағазыңызды алыңыз да жоқарыға көтерилиңиз, - деп айтқан.
Қасым руқсат қағазын алып, нәўбетши милиционерге көрсетти де, жоқарыға көтерилди. Бул жерлерде ызылдаған шыбынның сести еситилмейди. Ҳәрбир есик қыя ашылғанда, тап иштен Ҳәким Улықпанның өзи шығып киятырғандай ҳаўлығып жол бересең.
Қасым Рыжков деген жазыўдың алдына келип азмаз тоқтап қалды. Бул киси де баяғыда Қарақалпақстанға бир мәртебе келип еди. Сол ўақытлары-ақ: "Бул алым жасларды көбирек қуўатлайды" деген сөзлерди еситкен.
Буннан кейинги есик Мурат Мухамедов. Ол бул есиктиң аўзына жетип келгенде дем әбден таўсылып баратырған адамдай, аяғын ғаз-ғаз басты да азмаз тоқтаңқырап қалды. Демин ишине жутты да, жағаларын дүзестирип есикти тартты.
Жайдың жарты жағын алып турған сүт түсли жарма қапы бирден ашылды. Бул үлкен бир бөлме болып, дәл ортасында дермантин менен қапланған қара есиги бар. Оның қапталындағы бир столда түр-түси тоты қусқа мегзес, бир сулыў қыз машинка басып отыр. Берги жағының бәри жумсақ креслолар. Креслоларға орналасып алған төрт-бес адам. Қапының ашылғанлығын сезип бирден Қасымға қарады.
- Ассалаўма алейкум!
- Ўалейкум ассалам.
- Мен саат он жетиде Мурат Мухамедовичтиң алдына кириўим керек еди, - деди бирден албырап.
Есик жабылған ўағында қарсы алдында пайда болған енли стол бирден созылып кеткендей сезилди де, оның арғы басатында отырған бийдай рең, буйра шаш киси бирден орнынан турды да сәлемлести.
- Ҳаў, Қасым, кел иним, отыр.
Қасым стол ернегиндеги жылтыр табуреткаға аманат ғана отырып, узақ жолдан жуўырып келип, жүрегин баса алмай атырған кисидей, академиктиң ашық дийдарына жалтақ-жалтақ қарай берди.
- Жағдайларың қалай?
- Жақсы.
- Темаңды илимий совет бекитти ме?
- Бекитти.
- Бекиткени жақсы болыпты. Бирақ қыйын теманы таңлай қойған екенсең, енди алып шыға алсаң болар еди?
- Әлбетте, алып шығаман, Мурат Мухамедович, жумыстың машақатынан қорқпайман.
- Бул ҳәр қандай илим адамы ушын жақсы қәсийет. Бул сөзди ҳәмме ўақыт ядыңда сақла. Тек өзине исенген адам ғана ҳақыйқый алым бола алады.
Қасым өзин қустай жеңил сезди де орнынан турып, кетиўге ыңғайласты.
- Тоқтай тур, - деди Мурат Мухамедович тартпасының ишин тинтип атырып. - Мен саған саўғаға Анлгиядан бир ручка алып келген едим.
(Даўамы бар)
Канал: t.me/BaxitliSaribaev
04. 11
Ҳүждан
Роман
Соның ушын да мен тек өз жумысымды билемен. Мениң жумысым, сениң жамбасың менен билегиңе ийне шаншыў. Соның ушын да жамбасыңа қарайман. Көзиң аўырған болса, көз докторға бар, - деп қайтарып таслайды.
Тәўиплердиң аўырыўларды меншиклеп бөлип алғанындай, бул жерде де ҳәрбир кроваттағы наўқас өз жағдайларына қарап врачларға бөлинген. Булардың ишинде белгили режимге бойсындырылған наўқас тек Қасым. Оған көбирек сыртқа шығыўға болмайды екен. Соның ушын да ол сыртқа шығып, салқын саялы тереклер арасында он-он бес минут ғана отырғаны болмаса, қайтадан кроватына келип жатыўға мәжбүр болады.
Жүреги шаншып, басы аўырып азар берип турған жоқ. Сонда да врачлардың айтқанына бойсыныўға миннетли. Бүгинде өз кроватына келип жатты. Палатаның ишинде өзинен басқа ҳеш ким жоқ. Тып-тыныш. Бундай ўақытларда өз өмиринде ушырасқан белгили ўақыяларды ойлап кететуғын Қасымның әдети еди. Бүгин де тап солай болды. Сол баяғы аспирантураға түскен жылларын ойлап кетти. Мурат Мухамедович шет ел сапарынан қайтып келгеннен бир ҳәпте кейинирек, Қасым оның менен ушырасыўға келисти. Себеби ол диссертацияның айырым тартыслы бөлимлерин илимий басшысы менен ойласып, консультация алыўға тийисли еди. Кеше кеңсеге қоңыраў еткенинде, устазы:
- Шемби күни саат бесте кел, - деп айтқан.
Мурат Мухамедовичтиң өзиниң жумыслары да асып-тасып атыр. Ол ҳәр күни аспирант күтип отыра алмайды. Соның ушын да тайынлаған ўақытта кешикпестен барып ушырасыўы керек еди.
Ол белгиленген ўақыттан бир саат бурын жолға шықты. Октябрь Революциясы қыябанын айланып бираз жүрди. Белгиленген сааттан бес минут бурын Академияның қабыллаў бөлмесине жетип барды да жоқарыға қоңыраў етти. Сол баяғы секретарь қыздың таныс даўысы еситилди.
- Сизди Мурат Мухамедович саат он жетиде қабыл етеди. Пропуск бюросынан руқсат қағазыңызды алыңыз да жоқарыға көтерилиңиз, - деп айтқан.
Қасым руқсат қағазын алып, нәўбетши милиционерге көрсетти де, жоқарыға көтерилди. Бул жерлерде ызылдаған шыбынның сести еситилмейди. Ҳәрбир есик қыя ашылғанда, тап иштен Ҳәким Улықпанның өзи шығып киятырғандай ҳаўлығып жол бересең.
Қасым Рыжков деген жазыўдың алдына келип азмаз тоқтап қалды. Бул киси де баяғыда Қарақалпақстанға бир мәртебе келип еди. Сол ўақытлары-ақ: "Бул алым жасларды көбирек қуўатлайды" деген сөзлерди еситкен.
Буннан кейинги есик Мурат Мухамедов. Ол бул есиктиң аўзына жетип келгенде дем әбден таўсылып баратырған адамдай, аяғын ғаз-ғаз басты да азмаз тоқтаңқырап қалды. Демин ишине жутты да, жағаларын дүзестирип есикти тартты.
Жайдың жарты жағын алып турған сүт түсли жарма қапы бирден ашылды. Бул үлкен бир бөлме болып, дәл ортасында дермантин менен қапланған қара есиги бар. Оның қапталындағы бир столда түр-түси тоты қусқа мегзес, бир сулыў қыз машинка басып отыр. Берги жағының бәри жумсақ креслолар. Креслоларға орналасып алған төрт-бес адам. Қапының ашылғанлығын сезип бирден Қасымға қарады.
- Ассалаўма алейкум!
- Ўалейкум ассалам.
- Мен саат он жетиде Мурат Мухамедовичтиң алдына кириўим керек еди, - деди бирден албырап.
Есик жабылған ўағында қарсы алдында пайда болған енли стол бирден созылып кеткендей сезилди де, оның арғы басатында отырған бийдай рең, буйра шаш киси бирден орнынан турды да сәлемлести.
- Ҳаў, Қасым, кел иним, отыр.
Қасым стол ернегиндеги жылтыр табуреткаға аманат ғана отырып, узақ жолдан жуўырып келип, жүрегин баса алмай атырған кисидей, академиктиң ашық дийдарына жалтақ-жалтақ қарай берди.
- Жағдайларың қалай?
- Жақсы.
- Темаңды илимий совет бекитти ме?
- Бекитти.
- Бекиткени жақсы болыпты. Бирақ қыйын теманы таңлай қойған екенсең, енди алып шыға алсаң болар еди?
- Әлбетте, алып шығаман, Мурат Мухамедович, жумыстың машақатынан қорқпайман.
- Бул ҳәр қандай илим адамы ушын жақсы қәсийет. Бул сөзди ҳәмме ўақыт ядыңда сақла. Тек өзине исенген адам ғана ҳақыйқый алым бола алады.
Қасым өзин қустай жеңил сезди де орнынан турып, кетиўге ыңғайласты.
- Тоқтай тур, - деди Мурат Мухамедович тартпасының ишин тинтип атырып. - Мен саған саўғаға Анлгиядан бир ручка алып келген едим.
(Даўамы бар)
Канал: t.me/BaxitliSaribaev
04. 11