💣
КТК-ға биыл тиіспейміз. Астана Киевті Вашингтон арқылы әрең ұстап отырҚазақстан жабық дипломатиялық каналдар арқылы Киевтің Каспий құбыр консорциумының Новороссийсктегі терминалдарын бомбыламау туралы уәдесін алды. Оған Шеврон лоббиі аясында жүретін АҚШ конгрессмендері ат салысқан.
АҚШ сенаторы Стив Дэйнс негізінен осы мәселе бойынша Астанаға ұшып келді дейді, DALA INSIDE дереккөзі. Түйткілді сұрақ Президент Тоқаевпен жабық есік жағдайында талқыланған.
Украинаның 2024 жылғы ұрыс бағдарламасы Ресейдің отын-жанармай инфрақұрылымын жоюды көздейді. Осыған сәйкес, қазір дрондар арқылы Ресейдегі ірі мұнай өңдеу кешендері мен жанармай терминалдарына соққы беріле бастады. Новороссийскідегі КТК мұнай терминалы да әу баста осы тізімге кірген болатын. Себебі, ол арқылы Ресей 2023 жылы экспортқа 7,4 миллион тонна мұнай шығарып, одан түскен пайданы соғыс қажетіне жаратты.
Бірақ бүкіл Қазақстан экономикасы КТК құбырына қарап отыр. Еліміз 2023 жылы 90 миллион тонна мұнай өндіріп, оның 70,5 миллион тоннасын экспортқа жіберген. Соның 56 миллион тоннасы КТК арқылы Еуропаға кетті. Теңіз кенішінен 27,4 миллион тонна, Қашағаннан 17,8 миллион тонна, Қарашығанақтан 9,6 миллион тонна КТК құбырына құйылды. Бір сөзбен айтқанда, КТК құбырына дәл қазір балама жоқ. Новороссийскідегі терминалға бомба түссе, қазақ экономикасы тоқтайтын болады. Одан Shevron, Shell, Eni сияқты алпауыттар да орасан зиян шегеді.
КТК Ресей территориясы арқылы жүретіндіктен, осы елдің құбырға ықпалы зор. Ресей Каспий құбыр консорциумының "Транснефть" арқылы 24%, "МК КТК Компани" арқылы 7%, LUKARKO арқылы 12,5% үлесіне иелік етеді. Сонда КТК-ның 43,5 пайызы де-факто Ресейдің қолында. Украинаның КТК-ны Ресейдің стратегиялық активі деп тауып, жойғысы келетіні де осыдан болып отыр.
Киев Астананы ренжіткісі келмейді дейді, DALA INSIDE дереккөзі. Бірақ 2024 жылы Ресей КТК арқылы кемінде 8 миллион тонна өз мұнайын айдаса, онда Украина оған көз жұмып қарап отыра алмайды.
АҚШ тарапы КТК жүйесі арқылы қазақ мұнайын тасымалдауды көбейтіп, "орыс мұнайына құбырда орын қалдырмайық" деген ұсыныспен шыққан. Сонда Киев тынышталатын болады.
Бірақ КТК құбырын қазақ мұнайымен толтыруда проблема бар. Анығын айтсақ, бізде ондай көлемде мұнай жоқ. 2023 жылы КТК құбыры модернизациядан өтіп, тасымалдау қуаты жылына 83 миллион тоннаға дейін өсті. Соның 72,5 миллион тоннасын КТК Қазақстанға бөліп отыр. Бірақ біз сол 72,5 миллион тонна мұнайды құбырға құя алуымыз неғайбыл. Тіпті осы көлемді әрең толтырсақ та, КТК қуатының артық 10 миллион тоннасы қалады. Оны биржадан орын алған ресейлік мұнай компаниялары бөліп алмақ. Демек Киев тағы да "температурить" ете бастайды.
Біз неге КТК-дағы 72,5 миллион тонна мұнай квотасын толтыра алмаймыз? 2024 жылы Қазақстан максимум 90,3 миллион тонна мұнай өндіреді. Оның 2 миллион тоннасын уәде бойынша "Баку-Тбилиси-Джейхан" құбырына құюымыз керек. "Дружба" құбыры арқылы Германияға кемі 1 миллион тонна жіберу контракталған. 9 миллион тонна "Атырау-Самара" арқылы кетеді. Қытайға "Атасу-Алашанькоу" бойымен 1,2 миллион тонна баруы керек. Сонда 77,1 миллион тонна қалады.
Былтыр ішкі нарықтың мұнайға деген сұранысы 18 миллион тоннадан асты. Биыл кемінде 18,5 миллион тонна болуы тиіс. Сонда біздің КТК-ға бере алатын көлеміміз 60 миллионнан тонна шамасында ғана болмақ.
Киевке Вашингтоннан "КТК-ға тиіспе" деген сигналдар көп келді. Бірақ келесі жылы жағдайдың қалай өзгерері белгісіз. Стив Дэйнс Астана ұшып келген соңғы сенатор емес екенін ішіміз сезеді.
DALA INSIDE қазақ экономикасының күретамырын бақылап отыр. Сіз де осындай шытырман геосаясаттан хабардар болыңыз 👇
https://t.me/dalainside