Сөз маржаны

Жумыстан шығып кеткенимнен кейин әкемниң қасында саўда ислей басладым. Оны умытыўым ушын көбирек жумыс пенен бәнт болыўым керек еди. Бир жағынан оның болажақ күйеўи бай жигит болғанлығы ашыўымды келтирер еди. Сағыныш азабын жеңиў ушын оны ҳәр еслегенимде телефоныма "Сағындым," деп жазып қоятуғын әдет шығардым. Бир күнде елиў мәрте жазыппан. Сағынышларымды санап, жүрек ҳәўирин басар едим. Әкемде саўдаға, жаңа жумыс орынларын ашыўға туўма қәбилет бар. Қайсы жумысты басласа да, әлбетте, оңынан келеди. Мен де оның изинен кеттим. Әкеме жәрдемлесип, оның жумысын азмаз жеңиллеттим.
Арадан үш ай өтти. Бир күни әкем банкротқа ушыраған бир исбилерменниң тойханасын сатып алып, оны жүргизиўди маған тапсырды...
Тойлар мәўсими жақынлап қалғаны ушын тойханамызды тез-тез ремонтлап, клиентлерден буйыртпалар қабыллаўымыз керек еди. Соны тезирек питкерейин деп, күн демей, түн демей жуўырдым. Сөйтип, режелестирген ўақтында ремонтты тамамладым. Көп узамай той буйыртпалары де келе баслады. Өз исиме рийза болып, тойхана есиги алдында турман. Жаңлаған музыка сести менен аппақ лимузиннен костюм-шалбар кийген күйеў жигит түсти.... Оны көрип жүрегим тоқтап қала жазлады. Демек, тойханамда өткизилетуғын биринши той сүйген қызымдики екен! "Эй, Алла! Қайсы гүнәларым ушын бундай болып атыр?!." Аяғым астындағы жер теңселип кеткендей басым айланып кетти. Күйеў жигит қолын усынғанда аққуўға уқсап келиншек ҳәм түсти. Көзимди жумып алдым. Оның бахытлы жүзин көриўге жүрегим даўаламады. Ғырра артыма айланып кетип баратыр едим, бирден уў-шуў болып, қышқырысқан даўыслардан шоршып кетип тоқтап қалдым. Қарасам, той ҳүрметине күйеў жигиттиң жоралары шампань атып атырған екен...
Бирақ, мени шампань емес, басқа нәрсе ҳайран қалдырған еди, күйеў жигиттиң қасындағы Мадина емес, басқа қыз еди! Яқ, яқ! Көзлерим алдап турған жоқ. Исенбей, анықлап қарадым. Аўа, расы менен де Мадина емес!
Исенимли болғанымнан кейин биринши қабаттағы кабинетиме қарай жуўырдым. Есикти иштен илип алып, телефоннан таныс нөмерди тердим. "Алло," деген жағымлы даўысты еситип, тамағыма бир нәрсе тығылғандай болды.
- С-сәлем... тасжүрек, неге усы ўақытқа шекем бир мәрте қоңыраў етпедиң? - Бирнеше минутқа созылған үнсизликтен кейин жуўап келди.
- Сиз бәрибир мухаббатқа исенбейсиз ғой...
- Исенбеймен! - және қайсарлығым тутты. - Бирақ маған турмысқа шықсаңыз, қызғана берип, күн көрсетпеймен, билесең, я!
- Аўа... билемен...

Өзим ремонтлаған тойханада тойымыз болды. Биз бир-биримиз ушын туўылған адамлар екенлигимизди ўақтында аңладық. Бир-бирин шын жақсы көрген жигит-қызларға айтарым, "Өмириңиздеги ҳәр бир мүмкинликти қолдан шығарып алмаң! Ҳеш нәрсе бийкарға болмайды екен. Басыңызға қонған бахытты үркитип алмай, ўақтында баҳалаңыз," дегим келеди.


Атын жазыўды жөн көрмеген жигиттиң хатын сизлерге жеткизген:

Қуўанышбаева Гүлайым.

https://t.me/Soz_marjani

Оның басқа қызларға уқсамайтуғын жумсақ минези күннен - күнге мени өзине тарта берди. Кейиннен, ҳәзил аралас оған: "Егер сени айттырып қоймаганда, мен саған ашық болған болар едим," дейтуғын болдым. Ол болса әдеттегидей ийбе менен күлимсиреп қояр еди.
"Неге оның менен бурынырақ ушыраспадым. Неге меннен басқа жигит оны айттырып қояды?.." деген сораўлар өзимди қыйнар еди. Ол болса тойы жақынласқан сайын өз тәшўишлери менен әўере еди. Бирақ, басқа қызлардай қуўанып емес, тек сондай етиўи керек болғанлықтан ғана соны ислеп жүргендей еди, мениңше.

Бул қыздың мени соншама өзине тартқан сыры неде екенлигин биле алмай басым қатты. Той күни жақынласқан сайын ишлей өзимди - өзим жеп атырман. Енди оны жаман көре басладым. Неге мениң өмиримде пайда болды? Неге маған қатты-қатты айтып урысып тасламайды? Гейде гәп арасында қопаллық етип, жекиринип жиберемен. Ол көзлери жасқа толып, индемей қалады.

Бир күни 8 - март байрамы тусында кәсиплес қызлар ушын кафеде байрам шөлкемлестирдик. Баслыққа билдирмей, жас жигитлер аз-аздан таслап алдық. Азмаз кәйиптиң күши ме, оған тигилип отыра бердим. Бул исим қате екенлигин билсем де, сирә оннан көз айырғым келмеди. "Ҳеш болмаса бир күн жүрегим әмирине бойсынсам не болыпты," деген пикир үстинлик етти. Бирақ ол қатты қысынып, өзин қоярға жер таппады. Түсликке белгиленген байрам бираз ўақытқа созылып кетти. Кейин жумыс бетке бардық. Сонда оған биринши мәрте:
- Неге мени күтпей, оған турмысқа шыға жақсаң? - дедим. Ол мениң сөзимди ҳәзил сыпатында қабыллап, күлимсиреди де қойды.
- Күлме, рас айтып атырман. Мен сени қатты, жүдә қатты жақсы көремен. Сол баяғы биринши ушыратқан күнимнен баслап жақсы көрип қалғанман....
Ол маған таңланып қарап отырып, әсте:
- Билемен... - деди
- Нени билесең? - деп қызықсынып сорадым.
- Және ҳәзиллесип атырғаныңызды, - деп күлди ол. - Ҳәзир "мухаббат деген жоқ. Мен оған исенбеймен," дейсиз...
- Ана жигитиңнен тартып алсам, маған турмысқа шығасаң ба?
- Яқ, - деп күлип жиберди ол. - Сизге турмысқа шықсам, қызғана берип маған күн көрсетпейсиз...
Тилим байланып қалды. Ҳәзиллесемен деп басыма бәле тилеп алған екенмен. Сол күни жумыстан шыққаннан кейин байрамды сылтаўрап өкиртип турып иштим. Жүрегим қатты қысылып, дүнья көзиме тар көринди. Оны қайдан ғана ушыратып едим?! Тыныш ғана жасап жүр едимғо!.. Енди ҳәммени оның менен салыстыраман, ҳәммеден оның қылықларын излеймен. Енди онысыз қалай жасайман?! Енди оған жақсы көретуғынымды ҳәр күни айтатуғын болдым. Ол болса, күледи де қояды. Бир күни шыдай алмай:
- Бир мәрте болса да сөзимди рас екен деп қабылласа! Мен сени жақсы көргенимнен жилли болыўға қарадымғо! Қандай мейиримсиз қызсаң?!
Ол көпке шекем жуўап бермеди. Кейин әсте-ақырын:
- Керисинше, мен жүда мейиримлимен. Жақсы көрип қалып, кейин қыйналып жүриўиңизди қәлемеймен. Оның қаншелли азап екенлигин сиз билмейсиз...- деди.
- Тап, биреўди жақсы көрип қалғандай айтасаң - аў! Сен тас жүрексең! Сен ҳеш кимди жақсы көре алмайсаң! Басқа түўе, сол турмысқа шығайын деп атырған болажақ күйеўиңди де жақсы көрмейсең!
Усы гәпимнен кейин ол жылап жиберип, жуўырып кабинеттен шығып кетти. Содан, ертеси күни жумысқа келмеди. Мен жилли болып қалыўыма сәл қалды. Өзимди жек көрип кеттим. Енди будан артық бул жерде қала алмас едим. Арзамды жаздым да баслықтың "Қой, қой"ына қарамастан, жумыстан шығып кеттим. Тезирек оны умытпасам жилли болып қалыўым анық еди. Адамның соншелли жақсы болыўы да адамға азап береди екен. Мени оның жақсылығы күйдирип атыр. Жан азабым да, жүрек дәртим де - сол! Жумыстан шығып етсем оны умытарман деп ойлап едим. Ол мен ойлағандай аңсат емес екен. Ҳәр күни телефоныма қоңыраў келип қалмас па екен деген үмит пенен қарап үңилемен. Бул дүньяда мени ҳеш ким ол қусап түсинбейди. Айттырып, нан сындырысып қойғаны себепли ол маған барлық гәпти айтты. Мен оны жақсы билемен...

СҮЙИКЛИМНИҢ ТОЙЫ КҮНИ...

Мен бахтымды басқа жақтан таптым. Теңгениң еки тәрепи болғаны сыяқлы, бахыттың да еки тәрепи бар екен. Исене бериң, мен буларды басымнан өткен соң айтып атырман. Мен оны сондай жақсы көрер едим. Оның менен бирге бола алмаслығымды билсем де, бәрибир жақсы көрер едим... Оған үнсиз телмирип, гөззаллығы менен шийрин сөзлерине ерип кетер едим. Сондай гезлерде, егер жаныңды бер десе, ҳеш екиленбей берип жибериўге де тайын едим. Бирақ ол меннен ҳеш нәрсе сорамас еди. Ал мен оны қыйнар едим... Болажақ өмирлик жолдасынан ўаз кешип, маған турмысқа шығыўын жүдә-жүдә қәлер едим. Ал ол болса, сәл ғана езиў тартқаннан ары өтпес еди. Дәслебинде оны айыплайтуғын едим.
- Өзиң кәлемеген адамға қалай турмысқа шығасаң? Сенде жүрек жоқ, тас жүрексең ,- дер едим. Бул сөзлерим оған қатты бататуғынын ойламас едим. Оның өзимдики болыўы ушын оннан да бетер сөзлер айтқанман. Ал негизинде, ол маған ҳеш нәрсе ўәде қылмаған еди. Тек:
- Сизге азар бергим келмейди, - дейтуғын еди. Мухаббат ушын қаншелли қыйналсам да разы едим. Бирақ ол разы емес еди.
Ҳәммесин бир бастан айтып берейин...

Оның менен институтты тамамлап, жумысқа киргенимнен кейин таныстым. Директор "Арзаңызды жаза бериң," деп рухсат берип жибергенде, хаткердиң жанында не ислеримди билмей бираз ўақыт турдым. Компьтерде бир нәрселер жазып атырған қыздан мәдет күткендей, телмирип қарап турсам, ол да соны сезип:
- Қағазыңыз жоқ па еди?
- Қағаз керек пе?
Бул сөзди екеўмиз бирден айтып қалып, кейин күлип жибердик. Қыздан ақ қағаз алып арза жаздым да, ертеси күннен баслап жумысқа қабылландым. Қайтып баратырып жол бойы сол қыз есимнен кетпеди. Негедүр жүдә кеўилли едим. Жумысқа киргениме ме, ямаса сондай сулыў қызды ушыратканыма ма, билмеймен, әйтеўир жүрегим қанасына сыймай, алып-ушып тур. Бирақ биринши жумыс күнимде - ақ, оның менен таныспай, оның сулыў жүзлерине телмирип тойып үлгермей, ол ҳаққында мағлыўматқа ийе болмай атырып - ақ, қап-қара иномаркада келген жигит оны машинасына отырғызып алып кетти. Мен, кеўлим ўас-ўайран болып қала бердим....

Мениң менен бирге сигарет шегип турған кәсиплесим жағдайымды түсинген болса керек:
- Оны айттырып қойған, - деди сигаретип қумарланып тартып. - Үйиндегилер оның разылығынсыз, өзлериниң жақынларына бермекши болып отырған...
Ишимдеги сезимимди алдырып қойғаныма ыңғайсызландым. Ол болса сөзлерин даўам ете берди.
- Жумысқа тазадан келгенлердиң барлығы оны көрип ашық болып қалады..
Мадина ҳаққында еситкенлерим сол болды. Соннан кейин бе, жумысқа заўқым соқпай қалды. Ҳәр күни оны гүзетемен... Соншелли гөззал, сулыў, сымбатлы, гейде шоқ, ерке. Оның хабарын билип, өзимди дизгинлеп алсам да, жүрегим үмитин үзгиси келмеди. Ақыр, еле тойы болмаған ғой! Ашығы, оның болажақ күйеўи менен бәсекилесиўге маған жол болсын! Сонда да кеўил қурғыр көнбесе қыйын екен! Қыялымда, оны байпатша күйеўинен тартып алып, кейин екеўмиз бахытлы жасар едик...

Әсте - әсте ол да, мен де еркин сөйлесе алатуғын болдық. Екеўмиз бир кабинетте отырамыз. Оның азадалығына, әдеплилигине ҳәўесим келер еди. Үйимди де усы қыз жайнатып қойса екен деп тилер едим. Ол төрт улдан кейин туўылған жалғыз қыз болса да, артықша қылығы жоқ еди. Керисинше, гейде узақ ойланып ишинен тынып қалғандай сезилер еди. Оның әдеп пенен еркин сөйлегени қатты унайтуғын еди. Ол қаншелли мени өзине жақын тартып сөйлесе, мениң жаным соншелли азапланар еди. Жумыстағы қыз - жигитлердиң басы қосылса, гәп әлбетте мухаббат темасында болады. Бурынлары мен қайсарлық пенен "Мухаббатқа исенбеймен. Қызларға исенип болмайды. Мухаббат деген тойдан кейин болады," дейтуғын едим. Ол маған ҳайран қалып қарап:
- Сиз еле ҳеш кимди сүйип қалмағансыз дә! Болмаса ондай демеген болар едиңиз, - дер еди. Мен сөзимде беккем турсам да, ишимнен, "Эҳ, кәне еди, мен ашық болып қалмағанымда!!!" деп езилемен.

АРЗЫЎЛАР

Көшеде автобус күтип, өзара гүрриңлесип турған бир топар ҳаяллар сәл арманлаўда күйеўи менен сөйлесип турған байпәтше ҳаялды көрип ҳәўеслери келди.
- Ҳеее, - деди ҳаяллардың биреўи даўсын созып таңланып. - Егер мениң усындай күйеўим болғанда, тыныш ғана үйимде отырар едим. Мың ислегениң менен бәрибир еркектиң тапқанының берекеси бөлек-тә!
- Дурыс айтасыз! - деп даўам етти екиншиси. - Үстинлеги көйлегин қараң! Усындай шырайлы көйлеклерим болғанда мен де маликалардай болып жүрер едим!
- Менде соның алтынларындай алтынларым болса "яқ" демес едим! - деди үшиншиси. Бундай алтынлар менен бир емес, еки қыздың дүньясын таярлап берер едим...
Және бир ҳаял сол байпәтше ханымның қызыл реңли машинасын байқап қалды.
- Мен,- деди ол ентигип, - Усындай машинам болыўын арзыў қыламан. Бәрҳә автобус күтип турып, оған минген соң, ишинде тығылысып жүре бериў жаныма тийди. Ана ҳаялдикиндей қымбат болмай-ақ, "Матиз" болса да болар еди-аў!
Қалған басқа ҳаяллар да көзлерин қызықтырып турған ханымды додалап, қызғаныш аралас пикирлери менен өзлериниң арзыўларын қосып айтып атыр...
Бирақ олар өзлерине де ҳәўес пенен қарап турған бир адам бар екенлигин ойламас еди.
Ол адам қарсы тәрептеги бәндиргиде көзинде жасы менен Қудайдан:
- Ее, Алла! Мениң де усы ҳаяллар сыяқлы аяқ-қолым саў болғанда еди, балаларымды тиленшилик пенен емес, мийнет етип тапқан пулым менен бағар едим!..

Умытпаң! Сиз ушын әпиўайы болған нәрселер - басқалар ушын арзыў! Өзиңизде бардың қәдирин билиң!

https://t.me/Soz_marjani

#Рәўият

ЕҢ БАХЫТСЫЗ АДАМ

Әййемги заманде бир патша гөззал қызын шаҳзада, палўанларға емес, дүньяда бахытсызлығын тән алған жигитке узатыў нийетинде екенин айтыпты. Әлбетте, бай-дәўлетлилер арасыннан бундай талапкерлер шықпапты. Жаршылар мәмлекет бойлап патшаның шәртин жар салыпты. Көпшилик жигитлер: "Мен бахытлыман, ата-анам бар. Өнерим бар—бахытлыман", деп патшаға күйеў бала болыўды қәлемепти.
Ақыр соңында, жетимликте өскен, ҳеш қандай өнери жоқ бир жигит патшаның шәртине разы екенин айтыпты. Ол сарайға келгеннен кейин, шәртке қарай пуқаралар алдында : "Мен ең бахытсыз адам екенимди тән аламан", деп айтыпты. Соннан кейин той таярлығы басланыпты.

Белгили адамлардан бири буның себебин сорағанда, патша: "Қызыма үйленген жигит мениң сарайымда жасайды. Дүньяда ең бахытсыз ер адам бул мал-дәўлет себепли ҳаялына, қәйнене ҳәм қайнатасына ғәрезли болған адамдур. Өйткени ол өзине берилген ҳәр бир нәрсе миннет пенен бе ямаса шын кеўилден бола ма — шыдаўға мәжбүр", деген екен.

Сол себепли де аналарымыз : "Алла таала баламның тапқанына берекет бергей," деп тилер екен...

https://t.me/Soz_msrjani

БАХЫТ УШЫН НЕ КЕРЕК?

Адамларға бахыт ушын не керек?

Ҳәмелдарға басқарғандай қул керек,
Қызы көпке тырнақ болар ул керек,
Көпшиликке бәрин сатып алыўға,
Таўсылмастай қалта-қалта пул керек.

Биреўлерге намыс керек жыйналған,
Биреўлери табар оны ийманнан,
Түсиниңлер дүнья бәри қалады,
Сенде ҳәзир ялғаншыда миймансаң.

Адамларға бахыт ушын не керек?

Шарап керек шағалмәс боп жүриўге,
Ҳәзлик керек бийғам дәўран сүриўге,
Ата-ананың бар тапқанын жоқ қылып,
Күни-түни қаңгып ийттей үриўге.

Билим керек жаслықта тас ойылған,
Жанлық керек ҳайт-тойларда сойылған,
Жан күйерге мийнет еткен тынбастан,
Ҳәйкел керек халқы ушын қойылған.

Адамларға бахыт ушын не керек?

Арыўларға ярдан келген гүл керек,
Нәмәртлерге бир өткерген түн керек,
Аштан қалған ҳеш кимсесиз жетимге,
Нан жабыўға бир ийлемлик ун керек.

Аўырыўға бир сыйқырлы ем керек,
Көзлилерге жақты-нурлы рең керек,
Ериншекке белин бүкпей табыўға,
Дәўлет пенен әўмет бирдей тең керек.

Адамларға бахыт ушын не керек,

Биреўлерге бахыт таңның атқаны,
Кең далада қар төселип жатқаны.
Шадлық берер ҳәр бир майда ҳәдийсе,
Алақанда болса да бар тапқаны.

Жақсы болсаң душпан мылтық оқламас,
Қуры өтсең, ҳеш ким сени жоқламас,
Бахыт қусы сатылмайды билиңлер,
Өмир деген зуўлап кетер тоқтамас.

Адамларға бахыт ушын не керек,

Ҳәр биреўге жупты болған яр керек,
Жигитлерге намыс пенен ар керек,
Сабыр менен сынақларға төзимли,
Жүк көтерер кеўилинде нар керек.

Биреўлерге бахыт деген берекет,
Шаңарақ деп тынбай қылар ҳәрекет,
Жақсылардан бағ қалады деген бар,
Соның ушын мийўе берер терек ек.

Турғанбай Қарлыбаев.

https://t.me/Soz_marjani